Sistit, idrar kesesinin iltihaplanmasıdır. Bakteriyel enfeksiyon, sistitin en yaygın nedenidir. Sistitin tipik belirtileri arasında yanma hissi ve idrar kaçırma bulunur. Bu durum sıklıkla kadınlarda görülür, çocuklarda ve erkeklerde sistit nadir görülür. Çoğu durumda, sistit semptomları herhangi bir tedavi uygulanmasa bile 2-3 gün içinde geçer. Ancak bazı durumlarda belirtiler şiddetlenebilir ve komplikasyonlara neden olabilir.
Sistit Nedir ve Sistit Neden Olur?
Sistit, tüm idrar yolu enfeksiyonlarında en yaygın görülen rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıkta, mesane iltihabı, şişmesi ve tahrişi görülmektedir. Hayatı tehdit edici bir rahatsızlık olmamakla birlikte hastanın yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkisi vardır. Enfeksiyonun böbreklere yayılmasını önlemek için sistit tedavisi hızlıca planlanmalıdır.
Hemorajik Sistit Nedir?
Hemorajik sistit, mesane ağrısı ve tahriş edici mesane semptomları ile birlikte ani hematüri başlangıcıdır. Hematüri idrardaki kandır. Kan miktarı, ara sıra oluşan çok küçük bir miktardan, sürekli olarak oluşan açık kırmızı kana kadar değişebilir. Çeşitli hematüri nedenleri vardır.
Onkoloji hastaları hemorajik sistit geliştirme riski altındadır. Başlangıç değişken olabilir. Hemorajik sistit; tedavi sırasında, tedavinin hemen ardından ortaya çıkabilir veya tedaviden sonraki aylarda başlama olabilir. Hemorajik sistit kanamaya veya yaşamı tehdit eden enfeksiyona (ürosepsis) yol açan çok ciddi bir durum olabilirken, hastaların çoğu başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Balayı Sistiti Nedir?
Balayı sistiti; bir çiftin ilk kez yakın bir ilişkiye başlamasıyla başlayan veya uzun bir ara döneminden sonra yeniden başlayan enfeksiyon tipine üstü kapalı olarak verilen isimdir. Her tür idrar yolu enfeksiyonunda olduğu gibi, balayı sistiti genellikle bakterilerden kaynaklanır.
Sistit Nedenleri Nelerdir?
Sistit nedenleri arasında en çok rastlanılan vakalar bakteriyel enfeksiyondur. Bununla birlikte, enfeksiyonun çeşitli başka sebepleri de vardır. Bunlardan bazıları şunları içerir:
- Kanser gibi altta yatan hastalıkların tedavisi için radyasyona maruz kalma
- Uzun süreli kateter kullanımı
- Banyo sırasında belirli kimyasallara maruz kalma
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Hastane kaynaklı enfeksiyonlar
Sistit Belirtileri Nelerdir?
Sistit belirtileri kişiden kişiye değişir. Mesane iltihabının belirtileri şu şekildedir:
- Sürekli idrara çıkmada isteği
- İdrar yaparken yanma ve ağrı
- Hem gündüz hem de gece idrara çıkma sıklığında artış
- Her seferinde az miktarda idrar yapmak
- İdrarın kötü kokulu ve koyu renkli olması
- Karında ağrı ve rahatsızlık
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- İdrarda az miktarda kan
- Hafif ateş
Sistit ile İlişkili Risk Faktörleri Nelerdir?
Anatomik olarak kısa üretra, bakterilerin mesaneye yaklaşması ve enfeksiyona neden olması için kolay bir yol sunduğundan, kadınlarda enfeksiyon gelişme riski daha yüksektir.
Sistit için yaygın risk faktörleri şunları içerir:
- Cinsel olarak aktif olmak, bakteri veya diğer enfeksiyonların idrar yoluna geçmesine neden olabilir.
- Diyabet hastalığından muzdarip hastaların idrarlarında şeker seviyeleri daha yüksektir ve bakterilerin büyümesi için iyi bir ortam sağlar. Bu da sistit gibi idrar yolu enfeksiyonlarına yol açar.
- Böbrek yetmezliği gibi böbrek ile ilgili sorunları olan hastalarda, idrar çıkışında azalma ve mesanede idrar tutulması olduğundan bakterilerin enfeksiyona neden olma riski yüksektir.
- Yatalak hastalar uzun süre idrar sondası kullanırlar ve idrar yolunda bu tür yabancı maddelerin varlığı enfeksiyonlara yatkın hale getirir. Genellikle beyin veya omurilik yaralanması sonucu yatalak olan hastalar, sistit ve diğer idrar yolu enfeksiyonları açısından sıklıkla izlenmelidir.
- Herhangi bir kontraseptif implantın kullanılması yabancı cisim olarak kabul edilir ve bir bireyin vücudunu enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getirir.
- Radyasyon ve kemoterapi vücudun bağışıklık sistemini zayıflatır ve enfeksiyon riskini artırır.
- Hamilelik veya menopoz gibi hormonal durumlar bağışıklık sistemini zayıflatır ve enfeksiyon kapma riskini artırır.
Hamilelikte Sistit
Hamilelik, kadının vücudunda idrar yolu enfeksiyonu (İYE) olasılığını artıran çok sayıda değişikliğe neden olur. Hormonal ve mekanik değişiklikler, üriner staz ve vezikoüreteral reflüyü artırabilir. Bu değişiklikler, halihazırda kısa olan üretra (kadınlarda yaklaşık 3-4 cm) ve şişkin karın nedeniyle hijyen zorluğu ile birlikte idrar yolu enfeksiyonlarını hamilelik sırasında en yaygın bakteriyel enfeksiyonlar haline getirmeye yardımcı olur. Hatta hamilelikte idrar kaçırma durumu da idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklı olabilir. Hamilelik sırasında tedavi edilmeyen enfeksiyon; piyelonefrit, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve artmış perinatal mortalite dahil olmak üzere hem fetüs hem de anne için risklerle ilişkilidir.
Sistitin Komplikasyonları Nelerdir?
Sistitin erken teşhisi ve tedavisi, hastalığın komplikasyonlarından kaçınmak için çok önemlidir. Tedavi edilmeyen sistit, aşağıdaki komplikasyonlara neden olabilir:
- Böbrek enfeksiyonu
- Mesanedeki dokunun yaralanması
- Böbrek yetmezliği
- Ağrılı mesane sendromu veya interstisyel sistit
- İdrarda kan (hematüri)
- Çocuklarda idrar reflüsü
Sistit Teşhisi Nasıl Yapılır?
Sistit teşhisi için hem fiziksel muayene hem de laboratuvar testleri gereklidir. Fiziksel muayene, hastanın ayrıntılı öyküsünün alınmasını içerir. İdrar yapma sıklığı, gece idrara çıkma aciliyeti, ağrının türü ve yeri ile ilgili detaylar alınır. Ayrıca tıbbi geçmiş sorgulanır çünkü diyabet gibi altta yatan birincil hastalıkları ve kullanılan ilaçları anlamak hastalığın nedenini anlamak için önemlidir.
Laboratuvar testleri de şunları içerir:
Tam İdrar Muayenesi (CUE): İdrar analizi, diyabet veya böbrekle ilgili enfeksiyonlar gibi altta yatan hastalıkları teşhis etmeye yardımcı olur. Kan hücrelerinin, epitel hücrelerinin, proteinlerin, ketonların, irin hücrelerinin kontrolü ve glikoz seviyelerinin ölçülmesi için idrar örneğinin muayenesi yapılır.
İdrar kültürü: Bu test, sistite neden olan bakteri türünü anlamak için bir idrar örneğinin mikroskobik incelemesini içerir. Doktorun enfeksiyon tedavisi için en uygun antibiyotik tedavisini belirlemesine yardımcı olur.
Sistoskopi: Bu prosedürde, küçük bir kamera ile ince bir tüp olan sistoskop, idrar yolundan idrar kesesine geçirilir. Bu, herhangi bir enfeksiyon belirtisi olup olmadığını kontrol etmek için idrar yolunun görüntülenmesine yardımcı olur.
Ultrason: Bu prosedürde, mesane ve idrar yolunun diğer alanları, tümörler gibi herhangi bir anormal büyümeyi kontrol etmek için ultrason kullanılarak incelenir.
Sistit İlacı ve Sistit Tedavisi
Bakterilere bağlı sistit tedavisi çoğunlukla antibiyotiklerle yapılır ve ilaç seçimi test sonuçlarına bağlıdır. Sistit tedavi, hastalık semptomlarının daha da ilerlemesini durdurmayı amaçlamaktadır. Ameliyatlar, sistit için nadir görülen bir tedavi yöntemidir. Çoğunlukla idrar reflüsü, interstisyel sistit ve diğer yapısal anormallikler gibi altta yatan koşulları tedavi etmek için yapılır.
Çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri de sistit tedavisine yardımcı olur:
- Bol su içmek enfeksiyonun bir an önce vücuttan atılmasına yardımcı olur.
- Spermisit benzeri kimyasallarla temastan kaçınılmalıdır.
- Portakal ve limon gibi C vitamini yönünden zengin yiyecekleri tüketmek enfeksiyon ile mücadeleye destek olur.
- Kızılcık suyu içerek idrar yolu enfeksiyonuna neden olan bakteriyi doğal yollarla yok edebililrsiniz.
Sistit Nasıl Önlenir?
Sistit her zaman önlenebilir olmayabilir, ancak bazı önlemlerin alınması sistiti önlemeye yardımcı olabilir:
- Hijyen kurallarına uyduğunuzdan emin olun.
- Gün içinde sık sık su içmeyi ihmal etmeyin.
- Düzenli aralıklarla idrar yapmayı alışkanlık haline getirin.
- Seks yapmadan hemen önce ve sonra idrara çıkmayı alışkanlık haline getirin.
- Cinsel ilişki sırasında kayganlaştırıcı kullanmayı deneyin.
- Hijyenik olmayan ve sıkı iç çamaşırlardan kaçının.
- Her idrara çıkma sırasında mesanenin tamamen boşaldığından emin olun.
Mesane iltihabı gibi idrar yolu enfeksiyonunun tekrarlaması çok yaygındır. İdrar yolunda enfeksiyonun tekrarlaması, düzenli ilaçlar alarak ve doktorla düzenli takip yapılarak önlenebilir.
Sistit Tedavisi Evde Nasıl Yapılır?
Sistiti hafifletmeye yardımcı olacak seçenekler istiyorsanız evde deneyebileceğiniz bazı yöntemler vardır.
Soda veya karbonat idrardaki asit seviyesini azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Bir bardak suya bir kaşık karbonat karıştırıp içebilirsiniz. Böylelikle idrarınızı daha az asidik hale getirebilirsiniz. Ancak yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklarınız varsa bu yöntemden uzak durmanızı tavsiye ediyoruz.
Pek çok kadın enfeksiyonu olduğunda kızılcık suyu içer ancak kızılcığın bu rahatsızlığı tedavi ettiğini gösteren çok az kanıt vardır. Kızılcık suyu içmek sizin için işe yarıyorsa içmeye devam edin. Kızılcık suyundaki C vitamini, bağışıklık sisteminize ihtiyaç duyulan bir destek sağlar ve bu da enfeksiyona neden olan enfeksiyonla daha hızlı savaşmasına yardımcı olabilir.
Sağlıkla kalın.
