Bağışıklık sistemimizin temel vazifesi bizi karşıdan gelecek virüs, bakteri ya da mikrop ataklarına karşı korumaktır. Güçlü bağışıklık sisteminin önemi tam da savunmadan gelir; bağışıklık sistemimiz ne kadar kuvvetli olursa hastalıklara karşı direncimiz de o kadar sağlam olur.
Bağışıklık sistemi vücudumuz için kilit bir öneme sahiptir ancak durum kimi zaman tam tersine dönebilir. İnsan vücudu akıl sır ermez bir makinadır; temel görevi düşmandan korumak olan bir sistemde yaşanan en ufak bir bozukluk tabloyu tam tersine çevirebilir.
Tablo tersine döndüğünde, bağışıklık sistemimiz kendi hücrelerimizi düşmanı olarak görebilir ve görevi bizi korumak olan sistem tam aksine bize karşı saldırıya geçebilir. İşte bu noktada otoimmün hastalıklar oluşur. Bu yazımızda hem bu hastalıkların neler olduğuna değineceğiz hem de nedenlerini ve çözümlerini irdeleyeceğiz.
Otoimmün Hastalık Nedir?
Otoimmün hastalık denen kavram, kişinin bağışıklık sisteminin kendi vücuduna saldırmasıyla ortaya çıkan oldukça tehlikeli bir klinik tablodur. Otoimmün nedir sorusunun kısa yanıtını verelim. Otoimmün kısaca “vücudun kendine karşı bağışıklık yaratması” olarak tanımlanabilir.
Bağışıklık sistemi kendi vücut hücrelerini yabancı olarak algılar ve bunun sonucu olarak vücudun kendi antikorlarını yine kendi hücrelerinin üzerine salarak vücut hücrelerinde tahribata yol açar. Zarar gören her bir hücre, organlara zarar verir ve neticesinde otoimmün hastalıklar oluşur. Vücudun kendi hücresine verdiği zarar tek bir organ üzerinde olabileceği gibi birden fazla organa da zarar verebilir.
Otoimmün Hastalıklar Hangileridir?
Otoimmün hastalıklar 80'nin üzerinde seyreder ancak en sık rastlananlardan birkaçını sizinle paylaşalım.
İltihaplı Romatizma
İltihaplı romatizma ciddi bir otoimmün hastalıktır. Aşırı sıcak ya da aşırı soğuk havanın iltihaplı romatizmaya neden olduğu düşünülse de bu hastalığın temelinde otoimmün bir bozukluk yatıyor olması yüksek bir olasılıktır.
Bağışıklık sisteminde yaşanan bir bozukluk, vücudun kendi dokularına saldırmasına yol açar. Bu dokulara özellikle eklem dokularında rastlanır. Eklem dokularındaki bu hasa sonucu iltihaplı romatizma denilen klinik tablo ortaya çıkar.
Sedef Hastalığı
Vücudumuzun mekanizması şu şekilde işler; önce deri hücreleri çoğalır, gelişir ve zamanla dökülerek yerini yeni hücrelere bırakır. Bu sayede vücut derisi adeta bir döngü içinde kendini yeniler.
Sedef hastalığının varlığı söz konusu olduğunda ise hücreler çoğalır ancak yığın haline gelir ve zamanla iltihaplanır. Bu iltihap neticesinde birtakım lezyonlar görülür. Eklemde kızarmalar, ağrı ya da şişlik görülebilir ki bu da temelinde bir otoimmün hastalıktır.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı
Her ne kadar bu hastalığın temel nedeni hakkında çok net görüşler olmasa da bağışıklık sistemindeki sorunların inflamatuar bağırsak hastalığına yol açtığı bilinir. İBS olarak bilinen bu hastalık bağırsak duvarının iç yüzeyinin iltihaplanmasıyla karakterize olur.
Crohn Hastalığı için İBS'nin bir çeşididir demek mümkündür. İnflamatuar bağırsak hastalığı olan İBS'nin bir çeşit otoimmün hastalık olduğu düşünülür.
Multipl Skleroz
Son günlerde gittikçe artan sağlık sorunlarından biri MS olarak bilinen multipl skleroz hastalığıdır. Bu hastalık etkisini merkezi sinir sisteminde gösterir. Ara ara gelen ataklarla kendini belli ederken kişinin hayat standardını ciddi oranda düşürür.
Bağışıklık sistemindeki bir sorundan kaynaklı sistem bozukluğunda hücreler özellikle beyin ve omurilikteki hücrelere saldırır ve MS gibi hastalıkların ortaya çıkmasına yol açar. MS, ilerleyebilen ve oldukça tehlikeli bir kronik sinir sistemi hastalığıdır ve tedavi edilmezse çok daha kötü sonuçlarla kişiyi karşı karşıya getirebilir. MS hastalığına dair tüm detayları kaleme aldığımız blog yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
Hashimoto Tiroiditi
Hashimato, tiroit bezi hastalıklarından biridir. Otoimmün olarak adlandırılır ve kaynağının bağışıklık sistemi bozukluğu olduğu bilinir.
Bir endokrin sistem hastalığı olarak kabul edilen Hashimoto, antikorların bağışıklık sistemiyle birlikte tioid hücrelerine saldırması neticesinde oluşur. Bu saldırılar, tiroid bezinde iltihaplanmaya yol açar. Zarar gören bezler, Hashimoto hastalığının ortaya çıkmasına sebep olur.
Vaskülit
Bağışıklık sisteminin atar damar ve kan damarlarına zarar vermesi neticesinde vaskülit adı verilen klinik tablo ortaya çıkar. Bu saldırıdan dolayı atar damar ve toplardamarda birtakım iltihaplanmalar söz konusu olur.
Bir süre sonra böbrek, akciğer ve sinirlerde bulunan dokuların zarar görmesine yol açar ve kişinin ciddi anlamda sağlık sorunları yaşamasına sebep olur. Tüm bu saldırılar otoimmün hastalıklarını oluşturur ve kişinin bağışıklık sisteminin adeta kendi kendini düşman bellemesinin bir neticesidir.
Çölyak Hastalığı
Çavdar ve buğday gibi tahıl ürünlerinde karşımıza çıkan gluten, bazı kişiler için adeta zehir etkisi yapar. Çölyak hastalığının temelinin oluşmasını sağlayan bu protein kişinin hayat kalitesini düşürecek oranda sakınca yaratabilir.
İnce bağırsakta gluten var ise bağışıklık sistemi saldırıya geçer ve o bölgede iltihaplı kısımların oluşmasına yol açar. Bu iltihaplar çölyak hastaları için oldukça tehlikelidir. Bu nedenle çölyak hastalarının glutenli ürünlerden uzak durması önemlidir. Çölyak hastalığı da otoimmün hastalık olarak varlığını sürdürür, hastalığa dair detaylı bilgiyi kaleme aldığımız blog yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
Otoimmün Hastalık Belirtileri
Otoimmün hastalıklar çok farklı şekilde karakterize olabilir. 80'nin üzerinde otoimmün hastalık olduğu bilinir ve hemen hemen hepsi benzer semptomlara sahiptir. Otoimmün hastalık belirtilerinden birkaçı;
- Kas ağrısı
- Sürekli olarak yorgunluk hali
- Vücut ısısında düşüş
- Odak sorunu ve dikkat dağınıklığı
- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma hissi
- Ciltte görülen birtakım döküntüler
- Eklemlerde şişlik
- Saçlarda dökülme
Kişinin otoimmün hastalığın hangisini yaşadığına bağlı olarak değişen belirtiler de görülebilir. Bazı vakalarda bu belirtilere kilo kaybı, karın ağrısı ya da ishal gibi semptomlar da eklenebilir.
Otoimmün Hastalıklar Neden Olur?
Otoimmün hastalığın pek çok nedeni vardır. Genel olarak bağırsak sistemindeki sorunlardan kaynaklanıyor olsa da bazı farklı etkenler de hastalığın gelişmesine yol açabilir. Örneğin genetik faktörler etkili olabilir. Özellikle MS gibi otoimmün hastalıkların genetik olduğu bilinir. Kişinin MS olan bir aile bireyi varsa kendinin de bu hastalığa yakalanma riski vardır.
Kilo da ciddi bir sebep olabilir. Aşırı kilonun vücuda verdiği zararları yazmakla bitirmek imkânsız. Özellikle obezite eklem üzerindeki baskının artmasına ve kişinin zarar görmesine yol açar. Bu noktada otoimmün hastalık ve beslenme arasında da bir ilişkiden bahsetmek mümkündür.
Bazı ilaçların kullanımı da otoimmün hastalığın oluşmasına yol açabildiği düşünülür. Bu nedenle ezbere ilaç almak kendimize yapacağımız en büyük zararlardan biridir. En ufak bir sağlık sorununda bile ilime güvenmeli ve tüm bilgileri daima ilgili hekimden almalısınız.
Otoimmün Hastalık Teşhisi Nasıl Konur?
Otoimmün hastalık şüphesine karşı birtakım testler gündeme gelir. Otoimmün hastalık teşhisinde kullanılan testlerin başında anti nükleer antikor testi gelir. Testin pozitif çıkması durumunda otoimmün hastalıklardan birinden söz etmek mümkündür. Hangisi olduğunun belirlenmesi için doktor tarafından başka tetkikler talep edilecektir.
Otoimmün Hastalığı Öldürür mü?
Otoimmün hastalıklar bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırmasıyla karakterize olur. Bu hastalıklar vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebildiği gibi vücut fonksiyonlarında da azalmaya yol açabilir. Fonksiyonlardaki bu gerilme bir süre sonra hayati boyuta ulaşabilir bu nedenle öldürücü etkilerden söz etmek mümkün hale gelir.
Otoimmün Hastalıklardan Korunma Yöntemleri
Bağışıklık sistemi hastalıkları, sağlığı doğrudan tehdit eden unsurlar bütündür. İlerleyen zamanlarda hayati boyutta önem taşıyabilir. İmmün sistem hastalıklarından korunmak için bazı unsurlara dikkat etmek gerekir.
- İşlenmiş gıdalardan uzak durmak
- Düzenli uyku uyumak
- Sağlıklı bir beslenme rutinini benimsemek
- Sağlıklı probiyotik besinler tüketmek
- Bağırsak sağlığına önem vermek
Otoimmün Hastalıklara Hangi Doktor Bakar?
Bağışıklık sistemi hastalıkları için mutlaka hekim muayenesi gereklidir. İmmün sistem hastalıklarına; romatoloji uzmanı, endokrinoloji uzmanı, gastroenteroloji uzmanı ve dermatoloji uzmanı bakar. İmmün sistem hastalığına dair belirtiler hissediyorsanız kısa sürede ilgili hekime gidip muayene olmanızı tavsiye ederiz.
Otoimmün Hastalıkları Testleri Nelerdir?
Otoimmün hastalıklar genellikle tek bir testle kendini belli etmez bunun için birkaç test ve fiziki muayene bulguları önemlidir. Anti nükleer antikor testi genellikle otoimmün hastalıkların teşhisinde destek alınan testlerdendir. Pozitif çıkması durumunda kişinin bu hastalıklardan birine sahip olduğunu söylemek mümkündür. Yan sıra hekim tarafından önerilen bir takım kan bulguları ve fiziki muayeneler de tanı konmada yol gösterici niteliktedir.
Otoimmün Hastalıklar Kronik mi?
Otoimmün hastalıklar vücuttaki organ ve dokuları etkisi altına alır. Bu noktada kimi zaman genetik yatkınlıktan da söz etmek mümkündür. Otoimmün hastalıklar zamanla kronik bir hale gelebilir bu noktada doğru ve etkili bir tedavi protokolünün hazırlanması büyük önem arz eder.
Otoimmün Hastalığı Olanlar Ne Yememeli?
Otoimmün hastalıklarına sahip olan kişilerin sağlıklı bir beslenme rutinini benimsemeleri oldukça önemlidir. Şekerli gıdalar, reçeller, asitli içecekler, şeker ile tatlandırılmış ürünler, hamur işleri ve benzeri gıdalardan uzak durmak gerekir.
Otoimmün Hastalıklar Genetik mi?
Otoimmün hastalıkların temel nedeni tam olarak bilinmese de genetik faktörler üzerinde durulmaktadır. Genetik ve çevresel faktörlerin ortak bir sonucu olarak otoimmün hastalıklarının geliştiği düşünülür.
Otoimmün Hastalıklar İyileşir mi?
İmmün sistem hastalıklarında tedavi en kilit noktadır. Tedavi ile bağışıklık sistemindeki sorunlar kontrol altına alınmaya çalışılır. Otoimmün hastalıklarda tam anlamıyla iyileşme çok olasılık dahilinde değildir buradaki amaç tedavi ile hastalığı stabil seviyede tutmak ve şiddetini hafifletmektir.
Otoimmün Hastalık Tedavisi Nasıldır?
Otoimmün hastalığı tedavi edebilmek için önce hastalığın neden kaynaklandığını bulmak gerekir. Kaynağı tespit edildikten sonra ilgili hekim, bu sorunu ortadan kaldırmaya yönelik bir tedavi protokolü hazırlayacaktır.
Kişinin mevcut sağlık durumunu daha iyiye yönlendirecek birtakım tedaviler vardır. Yanı sıra diyet ya da düzenli egzersiz önerileriyle kişinin rahatlaması sağlanabilir. Burada önemli noktalardan biri kişinin bağışıklık sistemin dengede tutmak ve kontrol altına almaktır. Bu noktada bağışıklığı düzenleyici tedavilere de ihtiyaç duyulabilir.
Hastalığa bağlı olarak gelişen bir organ kaybı ya da işlev bozukluğu varsa yine buna yönelik bir iyileştirme programı uygulanır. Otoimmün hastalıklarda tedavi çok önemlidir, tedavi yapılmadığı ya da yarım bırakıldığı takdirde kişi çok başka sağlık sorunlarıyla da karşı karşıya kalabilir.
Önemli Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlıdır; herhangi bir tavsiye ya da tedavi önermez. Olası sağlık sorunlarını önlemek ve yanlış tedavilerden kaçınmak için en doğru bilgiyi mutlaka doktorunuzdan alınız.
