Günümüzde yaygın olarak görülen uyku apnesi, her yaştan insanın yaşayabileceği bir rahatsızlıktır. Genellikle uyku apne sendromu yaşayan kişiler rahatsızlıklarının farkında olmazlar, eşlerinin veya yakınlarının şikayetleri doğrultusunda doktora başvururlar.
Uyku apnesi tedavisi yapılmadığı takdirde; hipertansiyon, kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı gibi kalp hastalıklarına ve beyin damar hastalıklarına yol açabilir. Olası tüm risklere karşı tedbir alabilmek için uyku apnesinin belirtileri takip edilmeli ve uyku apnesine neden olan faktörler dikkate alınmalıdır.
Uyku Apnesi Nedir?
Uyku apnesi; üst solunum yollarının fonksiyonunu geçici olarak kaybetmesi sonucu uyku esnasında solunumun en az 10 saniye durması olarak tanımlanır. Uyku apne sendromu; dokularda oksijen oranının azalması, kandaki karbondioksit oranının anormal seviyede artması ve kan gazındaki bozulmalar ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır.
Uyku Apnesi Neden Olur?
Uyku apnesinin nedenleri hakkında detaylar vererek devam edelim. Uyku apnesinin; Santral uyku apne sorunu, Obstrüktif uyku apne sendromu ve Mikst uyku apnesi olmak üzere 3 farklı tipi vardır. Uyku apnesinin nedenleri rahatsızlığın türüne göre değişiklik gösterir.
Santral uyku apnesi sorunu; beynin solunum merkezindeki kaslara komut vermemesi sonucu nefes alıp verme faaliyetinin geçici olarak durmasıdır. Kalp yetmezliği, ilaç, madde bağımlılığı, omurga eğriliği, kas ve sinir hastalıkları santral uyku apnesinin nedenleri arasındadır.
Obstrüktif uyku apne sendromu; halk arasında horlama olarak bilinen rahatsızlıktır. Menopoz, obezite, alt çenenin geride olması, kısa ve kalın boyunlu olmak obstrüktif uyku apne sendromuna neden olan faktörlerdir. Çocuklarda ise geniz eti ve bademciğe bağlı olarak gelişen bir rahatsızlıktır.
Mikst uyku apnesi; santral uyku apnesi ile obstrüktif uyku apne sendromunun aynı anda yaşandığı durumdur. Kişinin hastalıkları ve fizyolojik özellikleri birleştiğinde Mikst uyku apnesine neden olabilir.
Uyku Apnesinin Belirtileri Nelerdir?
Şiddetli horlama ile birlikte başkası tarafından fark edilen uykuda soluk kesilmesi, uyku apnesinin en dikkat çekici belirtileridir.
Uyku apnesinin belirtileri şu şekildedir:
- Konsantrasyon bozukluğu
- Akademik başarıda düşüş
- Anksiyete, sinirlilik, tahammülsüzlük, unutkanlık
- Gün boyu süren halsizlik, yorgunluk
- Sabahları ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı ile uyanmak
- Uykudan uyanır uyanmaz başlayan baş ağrıları
- Gece terlemesi
- Horlama
- Geceleri sık sık tuvalete kalkmak
- Cinsel istekte azalma
- Çocuklarda hiperaktivite, öğrenme güçlüğü
Yukarıda yer alan uyku apnesi belirtileri mevcut ise teşhis ve tedavi için uyku laboratuvarına başvurmak gerekir.
Uyku Apnesi Nasıl Anlaşılır, Horlamadan Farkı Nedir?
Horlama; aşırı yorgunluk, uyku öncesi alkol alma, sırtüstü yatma ve fizyolojik özelliklerden kaynaklı ortaya çıkan bir durumdur. Ayrıca soğuk algınlığı, sinüzit, alerji ve hamilelik gibi faktörler de horlamaya neden olabilir. Horlamaya neden olan faktörler ortadan kalktığında bu problemde kendiliğinden çözülür.
Her gece tekrarlayan ve uyku pozisyonu değiştirilmesine rağmen devam eden horlama var ise bu durum hastalık olarak kabul edilir. Genellikle horlama ile birlikte solunum durması ve uyku bölünmesi varsa uyku apne sendromundan şüphelenilir.
Genellikle uyku apnesi belirtileri kişinin eşi veya yakınları tarafından fark edilir. Uyku apnesi olan kişi şiddetli bir şekilde horlarken aniden sesi kesilir. Nefes durması sırasında diyafram adı verilen ve akciğerlerin altında yer alan kas kasılmaya devam ettiği için karın ve göğüs hareketleri de devam eder. Bu yüzden hava girişinin durduğunu, dışarıdan izleyen birinin ilk anda anlaması zordur.
Diyafram üst solunumdaki tıkanıklığı yenmek için daha fazla kasılır, karın ve göğüs hareketlerinin genişliği artar. Bir noktadan sonra artmış solunum eforuyla tıkanıklık geçer ve hasta öncekinden daha şiddetli bir ses çıkararak (adeta kükrer gibi) tekrar nefes almaya başlar. Bu esnada kısa bir uyanıklık olur ancak bu uyanıklık elektro fizyolojik düzeyde kaldığından kişi bunu hatırlamaz.
Gece boyunca; uyku, solunumun durması, solunumun tekrar başlaması, kısa uyanıklık, uykuya dalma şeklindeki epizotlar yüzlerce kez tekrarlanarak devam eder. Solunum durmalarının uzun sürmesi bazen hasta yakınlarını telaşlandırarak onu uyandırmaya zorlar. Bazen de hasta boğulma hissiyle uyanabilir.
Uyku Apnesi Zararları Nelerdir?
Uykuya dalarken nefes kesilmesi, uykuda nefessiz kalma gibi karakterize olan uyku apnesinin pek çok zararı bulunur. Apne sırasında oksijen miktarında ciddi bir düşüş gözlemlenir. Yanı sıra kandaki karbondioksit miktarı da artış eğilimindedir.
Tüm bunlar kalbin dakikadaki atım sayısının düşmesine neden olur ve ritim bozulmasına yol açar. Bu bozukluk da dolaylı olarak uykuda kalp durmasına yol açabilir ki buna bağlı “uykuda ani ölüm” ile sonuçlanabilir. Uykuda tükürükle boğulmak da akla gelenlerden biridir; kişinin tükürüğü nefes borusuna kaçabilir ve aniden sıçrayarak uyanabilir. Bu nedenle uyku apnesi acil olarak tedavi edilmesi gereken tıbbi bir vakadır ve mutlaka hekim kontrolü gereklidir.
Uyku Apnesi Tanısı Nasıl Konur?
Uyku apnesi tanısı; fiziksel muayene ve polisomnografi adı verilen uyku apnesi testi ile yapılır. Uyku testi sonucunda; hafif, orta ve şiddetli olmak üzere uyku apnesi dereceleri belirlenir.
Uyku Testi Nasıl Yapılır?
Uyku testi, uyku merkezlerinde yapılır ve yatmadan yaklaşık 2 saat önce merkeze gelinmesi istenir. Normal uyku testi genellikle gece boyunca yapılır. Çeneye, saçlı deriye ve göz kapaklarının dış kenarına elektrotlar yerleştirilir. Uykuya dalmadan önce ve uyku sırasında elektrotlardan gelen sinyaller kaydedilir. Kalp hızı ve solunum kaydetmek için de monitörler göğse bağlanır. Böylelikle solunum durma süresi ve sayısı gece boyu ölçülür. Uyku apnesi testi sayesinde; gece boyu oksijenlenme miktarı, yüzeysel ve derin uyku dönemleri, derinliği, horlama ve diğer pek çok parametre ölçümü yapılır.
Dilediğiniz özel hastanede tedavi olmak için hemen tamamlayıcı sağlık teklifi alın, sağlığınızı ve bütçenizi koruma altına alın!
Uyku Apnesi Tedavi Yöntemleri
Uyku apne sendromu tedavisi; hastalığın şiddeti ve diğer şikayetler göz önüne alınarak yapılır. Ağız içine takılan aparatlar, uyku apne cihazı (CPAP) veya uyku apne ameliyatı ile hastalık tedavi edilebilir.
Uyku apnesi tedavisinde en tercih edilen yöntem CPAP yani “Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı” tedavisidir. Uyku apne cihazının kullanım amacı kişinin üst solunum yollarını açık tutarak olası riskleri engellemektir. Orta ve ağır şiddetli uyku apne sendromu yaşayan kişilerde birkaç gün içinde olumlu sonuçlar alınmaktadır.
Uyku Apnesi Ameliyatı
CPAP yöntemi çözüm olmaz ise uyku apnesi ameliyatı ile havayollarında daralmaya neden olan durumlar ortadan kaldırılır. Genellikle solunum yolundaki daralmalar; burun eğriliği, geniz eti, bademcikler, küçük dil veya çene yapısındaki bozukluklardan dolayı oluşur ve cerrahi müdahale ile düzeltilmeleri mümkündür. Buradaki amaç hava yolunu daraltan dokuların azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılmasıdır.
Uyku Apnesi Kendiliğinden Geçer mi?
Uyku apnesi sendromu, kendiliğinden geçen bir sağlık sorunu değildir. Uyku apnesi sebeplerine bağlı olarak oluşturulan bir tedavi protokolüne gerek vardır. Hekim tarafından yazılan reçete ve önerilen tedavi yöntemleri ile hastalıktan kurtulmak mümkündür ancak evde kendiliğinden zamanla iyileşmesi söz konusu değildir. Uyku apnesi kesin çözüm için doktorunuza danışınız.
Uyku Apnesi Ne İyi Gelir?
Uyku apnesi sırasında en önemli şey solunumun iyi olması ve hava yolunun açık kalmasıdır. Buna yönelik olarak basınçlı hava veren cihazlardan sağlanabilir. Bu cihazlar halk arasında “uyku apnesi maskesi” olarak bilinir. Üst hava yollarının uyku sırasında açık olmasını sağlar bu sayede kişinin kaliteli solunumu mümkün kılınır.
Uyku apnesine doğal ne iyi gelir sorusunun da yanıtını verelim. Papatya çayı, adaçayı gibi rahatlatıcı özelliği bulunan bitkisel çaylardan destek alınabilir. Ancak unutulmaması gereken şudur; her hastalıkta tedavi mutlak bilim ve tıp ışığında ilerlemelidir.
Elbette yan destek olarak birtakım alternatif çözümler bulunur ancak öncelikli olarak hekim tarafından reçete edilen ilaçların kullanılması gereklidir. Yanı sıra bitkisel dahi olsa, içilen çayların olası yan etkileri söz konusu olabilir; bu tip çayları rutininize eklemeden önce doktorunuzdan onay almayı ihmal etmeyiniz.
Uyku Apnesi Nasıl Önlenir?
Uyku apnesi tedavisine başlamadan önce yaşam tarzında değişiklikler yaparak hastalığın semptomları engellenebilir. Uyku apnesinin rahatsız edici semptomlarını önlemek için:
- Alkol ve sigara gibi sağlığa zararlı alışkanlıklar bırakılmalıdır.
- Fazla kilolardan kurtulmalı ve sağlıklı beslenme düzenine geçilmelidir.
- Sakinleştirici, kas gevşetici ve uyku ilacı gibi apneyi tetikleyen ilaçlar, doktora danışılarak bırakılmalıdır.
- Uyku pozisyonu yeniden düzenlenmeli ve sırt üstü uyuma alışkanlığından vazgeçilmelidir.
- Düzenli egzersiz yaparak solunum yolları güçlendirilmelidir.
- Magnezyum takviyesi alarak solunum yolu kasları güçlendirilebilir.
- Burun tıkanıklığını gideren spreyler veya elastik bantlar tercih edilebilir.
Uyku Apnesi Öldürür mü?
Uykuda solunumun durması ya da uykuda nefes almama hastalığı olarak da bilinen uyku apnesi sendromu pek çok nedene bağlı yaşanabilir. Uyku apnesinden ölen var mı sorusu, bu hastalıktan mustarip olan kişilerin endişe ettiği sorulardandır ancak bu sorunun yanıtını keskin ve kesin bir dille vermek uygun olmayacaktır.
Uyku apnesi sendromunda mutlaka hekim bilgileri ışığında hareket etmek gerekir. Uyku apnesinin nedenlerine bağlı olarak hazırlanan bir tedavi protokolü ile hastalığın seyri hafifletilebilir. En doğru bilgi için doktorunuza danışmanızda fayda olacaktır.
Sağlıkla kalın.
