Epilepsi, halk arasında sara olarak bilinen uzun süreli ve kronik seyreden bir sağlık sorunudur. Beyinde bulunan nöronlarda yaşanan ani ve kontrolsüz boşalmalar neticesinde epilepsi krizi denen durum yaşanır. Epilepsi nöbetinde hasta istem dışı kasılmalar yaşar ve hatta bilinç değişimleri meydana gelebilir.
Dünya üzerinde çok yaygın görülen bir hastalık olan epilepsiye ait tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Epilepsi Neden Olur?
Epilepsi hastalığının gelişmesinde pek çok faktör etkilidir. Hastalık hemen her yaşta görülebilir ve çoğunlukla çocukluk döneminde kendini göstermeye başlar. Epilepsinin nedenleri arasında şunları göstermek mümkündür:
- Henüz anne karnındayken geçirilen birtakım enfeksiyonlar
- Kafaya alınan darbe, kafa travması
- Genetik faktörlerden kaynaklanan epilepsi
- Metabolik hastalıklar
- Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması
- Bazı tümörler
- Menenjit öyküsü
- Nörolojik sebepler
- Demans
- İnme ve bazı damar hastalıkları
- Aşırı alkol ya da uyuşturucu madde kullanımı
Epilepsi Belirtileri Nelerdir?
Epilepsi kendini belli eden ve hemen her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Genellikle vücutta ani kasılmalarla kendini gösterir ve beraberinde tüm vücutta tepkimelere neden olur. Epilepsinin belirtilerinden birkaçı şunlardır:
- Vücutta meydana gelen ani kasılmalar
- Kol ve bacakların kontrol dışı hareketleri
- Kısa süreli bilinç kaybı
- Korku ve kaygı hali
- Dilin ısırılması ya da dişlerin birbirine kenetlenmesi
- Seslere ve konuşmalara yanıt verememe
- Gözlerin sabit bir noktada kitlenmesi ve oraya bakması
- Hızlı bir şekilde göz kırpmak
- Ağızdan köpük gelmesi
- Başı seri bir şekilde sallama
- Epilepsi nöbetleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı vakalarda nöbet sırasında boş bir bakış olurken bazı hastalar kollarını istemsizce hareket ettirebilir.
Epilepsi Nöbeti Nedir?
Beyindeki elektriklenmeler neticesinde titreme, bilinç ve kontrol kaybı gelişebilir bu durum hastanın nöbet geçirmesine neden olur. Yalnızca bir kez geçirilen nöbet için hastaya epilepsi teşhisi konmayabilir.
Epilepsi nöbeti tekrarlayan ve kendiliğinden oluşan nöbetlerle seyreder ve bir kereye mahsus olmaz. Bu nedenle normal nöbet ile epilepsi nöbeti arasındaki fark önemlidir. Aradaki fark, doktorun yapacağı muayene ve tetkikler neticesinde netlik kazanacaktır ancak hastanın öyküsü burada önemli rol oynar.
Epilepsi Çeşitleri Nelerdir?
Epilepsi krizi olarak tanımlanan pek çok nöbet vardır. Epilepsi nöbetleri genel olarak 3 ana gruba ayrılır. Bunlar:
- Basit Parsiyel Nöbet: Hastanın bilincinin açık olduğu nöbet tipidir.
- Kompleks Parsiyel Nöbet: Yutkunma, çiğneme gibi hareketlerle başlar ve normal olmayan davranışlarla devam eder. Örneğin hasta sürekli bir şey arar gibi hareket edebilir ya da bilinçsizce dolaşabilir.
- Jeneralize Nöbet: Tüm beyne etki eden ve halk arasında sara krizi ya da sara nöbeti olarak bilinen çeşididir. Kişinin vücudu kaskatı kesilir ve ardından vücudunda şiddetli ve istemsiz hareketler görülür.
Epilepsi hastalarının davranışları, geçirdikleri nöbetin türüne ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişecektir.
Epilepsi Geçiren Hastaya Nasıl Yaklaşmalı
Epilepsi nöbetleri genellikle dışarıdan fark edilebilen nöbetlerdir dolayısı ile müdahale çok daha seri olur. Epilepsi nöbeti geçiren kişi istemsizce hareketler yapar ki bu da yaralanmasına neden olabilir. Bu yaralanmaları önlemek için hastayı yan yatırmak etkili olabilir. Bu sayede nöbet sırasında salya ya da istifra durumu olursa hastanın boğazına kaçması engellenmiş olur. Yastık ya da benzeri yumuşaklıkta bir malzeme ile hastanın başını kontrol altına almak gerekir ki kafası darbelerden korunsun.
Hastanın gözlüğü varsa çıkarılmasında fayda var, ani hareketler neticesinde gözleri zarar görebilir. Hastanın kıyafetlerinin özellikle yaka kısmının gevşetilmesi, rahat nefes almasını sağlayacaktır. Nöbet geçene kadar hastanın yanından ayrılmamak gerekir. Uzun süren nöbetlerde mutlaka ambulans çağrılmalı ve hasta derhal hastaneye ulaştırılmalıdır.
Epilepsi Öldürür mü?
Epilepsi hastası uzun yaşar mı ya da epilepsi korkulacak bir hastalık mı sorularının yanıtı ile devam edelim. Epilepsi yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler ancak doğru ve zamanında tedavi ile hastalığın seyri kontrol altına alınabilir.
Burada önemli olan düzenli hekim kontrolüdür. Bir kere epilepsi teşhisi konan hasta düzenli olarak hekim kontrolüne gitmeli ve tetkiklerini aksatmamalıdır. Yanı sıra düzenli ilaç kullanımı buradaki kilit noktadır. Epilepsi hastası ilaçlarını asla aksatmamalı ve doktorun önerdiği doz ve ölçülerde ilaçlarını kullanmalıdır.
Epilepsi Genetik mi?
Sara krizi ya da sara hastalığı, kişinin hayat kalitesini düşüren oldukça tehlikeli hastalıklardan biridir. Epilepsi hastalığının genetik olup olmadığı merak konusudur. Ailesinde epilepsi hastası olan birinin epilepsi sara hastalığına yakalanma durumu söz konusu değildir; diğer bir deyişle epilepsi hastalığı kalıtsal kökenli bir hastalık değildir. Kalıtsal hastalıkları kaleme aldığımız yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.
Epilepsi Nöbeti Beyinde Hasar Bırakır mı?
Epilepsi krizi ya da epileptik atak yaşandığında vücutta birtakım tepkimeler olması kaçınılmazdır. Ancak bu epilepsi ataklarının beyin üzerinde bir hasar bırakma durumu oldukça nadir rastlanan bir durumdur, genellikle herhangi bir kalıcı hasara yol açmaz.
Epilepsi Hastalığı Geçer mi?
Epilepsi hastalığının ya da diğer yaygın kullanımıyla nöbet hastalığının tedavisi mümkündür. Düzenli ilaç kullanımı ile tam olarak iyileşme sağlanabilir. Ancak elbette her vaka için bunu söylemek doğru olmayacaktır zira bazı vakalarda uzun süreli ilaç tedavisi gerekebilir ve hatta ilaca rağmen nöbet tekrarları yaşanabilir.
Epilepsiyi Ne Tetikler?
Epilepsi krizini ya da diğer bir deyişle sara nöbetini tetikleyen pek çok unsurdan bahsetmek mümkündür. Epilepsiyi tetikleyen şeylerden birkaçı;
- Uykusuz kalma
- Kapalı ve havasız ortamlarda bulunma
- Yoğun stres
- Kullanılan birtakım ilaçlar
- Yorgunluk
- Ekstra parlak ışıklar ve tiz tabir edilen ince sesler
Kronik Yorgunluk Sendromu hakkındaki yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.
Epilepsi Sonradan Olur mu?
Epilepsi hastalığı, kişinin yaşamı boyunca herhangi bir dönemde kendini belli edebilir. Genellikle 20'li yaşlardan önce özellikle ilk 3 yaş döneminde ve ergenlik çağına yakın zamanlarda görülür. Ancak ilerleyen yaşlarda da görülme olasılığı vardır.
Epilepsi Tanısı Nasıl Konulur?
Epilepsi hastalığı sinsi ilerleyen bir hastalık değildir, birtakım belirtiler ve şikayetlerle kendini belli eder. Epilepsi tanısı için hekim tarafından birkaç tetkik yapılır. Tanı koymak için EEG, MR, bilgisayarlı tomografi ve PET gibi tetikler hekim tarafından istenebilir yanı sıra kan analizlerini içeren laboratuvar testleri de talep edilebilir. Elde edilen veriler ve hastanın öyküsü neticesinde epilepsi hastalığı teşhisi konur ve tedavi protokolü başlar.
Epilepsi Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
Epilepsi hastalarının dikkat etmesi gereken şeylerin başında uyku düzeni gelir. Kaliteli ve sağlıklı bir uyku ritüelini benimsemeleri, krizleri önlemede etkilidir. Hekim tarafından önerilen ilaçların düzenli kullanımı, kapalı alanlarda uzun süre kalmama, alkol ve benzeri zararlı tüketimlerden kaçınma gibi hususlarda dikkatli olunmalıdır.
Epilepsi Nöbetleri Ne Sıklıkla Olur?
Epilepsi nöbetlerinin sıklığı, hastadan hastaya bağlı olarak değişebilir. Bazı hastalarda senede 1 sara nöbeti yaşanırken, bazı hastalarda gün içinde birden fazla atak yaşanabilir. Bu nedenle bu sorunun net bir yanıtını vermek doğru olmayacaktır.
Epilepsi Nöbeti Geçiren Kişiye Nasıl Yardımcı Olunur?
Epilepsi krizi oldukça tehlikelidir ve yardım etmeye çalışırken hastaya zarar verilmesi de söz konusudur. Epilepsi nöbetinde ilk yardım olarak yapılması gereken çevresinden hastaya zarar verecek nesneleri uzaklaştırmaktır.
Eğer kişi kravat gibi nefes almasını zorlayan bir aksesuar takmışsa, yaka kısmı gevşetilmelidir. Gözlük gibi kırılacak eşyalar çıkarılmalıdır. Nöbet 5 dakikayı aşıyorsa ve hasta hala kendinde değilse mutlaka ambulans desteği istemek gerekir. Son olarak hastaya bilinçsiz hiçbir müdahalede bulunmamalı ve yardım işi yalnızca sağlık ekiplerine bırakılmalıdır.
Epilepsi Nöbeti Geçirmemek İçin Ne Yapmalı?
Epilepsi hastalarının beslenmeye de en az uyku düzeni kadar dikkat etmesi gerekir. Özellikle alkol, epilepsi hastaları için oldukça tehlikelidir. Aşırı miktarda çay ve kahve tüketmek de epilepsi nöbetlerini tetikleyebilir. Mümkün olabildiğince stressiz ve sağlıklı bir yaşam standardının benimsenmesi, atakları önlemede en etkili yöntemlerdendir.
Epilepsi Tedavisi Nasıldır?
Epilepsi hastalığı nasıl geçer sorusunun yanıtını verelim. Epilepsi tedavisi farklı yöntemlerle gerçekleşebilir. Doktor ilaç tedavisini uygun görebileceği gibi cerrahi müdahale yoluna da gidebilir. Epilepsi tedavisinde en önemli konu nöbetleri durdurmaktır bu nedenle ilaçların düzenli ve dikkatli kullanımı gereklidir. Epilepsi ilaçları hastanın nöbet tipine bağlı olarak değişir. Bazı hastalarda tedavi ömür boyu sürebilir.
Epilepsi genellikle ilaç tedavisi ile kontrol altında tutulur ancak bazı durumlarda cerrahi müdahaleler de söz konusu olabilir. Dirençli epilepsi olarak geçen türde doktor cerrahi müdahale önerebilir.
Önemli Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlıdır; herhangi bir tavsiye ya da tedavi önermez. Olası sağlık sorunlarını önlemek ve yanlış tedavilerden kaçınmak için en doğru bilgiyi mutlaka doktorunuzdan alınız.
