Akut bronşit; viral solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle akciğerinizde bulunan bronşların iltihaplanması, tahriş olması ve ödem yapmasıdır. Bronşit olduğunuz zaman hava yollarınız kalın bir mukus tabakası ile kaplanır ve nefes almanız zorlaşır. Bronşlar tedavi ile birlikte birkaç hafta içinde iyileştirilir. Bulaşıcı olabilir.
Kronik bronşit; alt solunum yollarının hasar görmesinden kaynaklı ateş ve solunum güçlüğüne neden olan akciğer hastalığıdır. Yaşam boyu sürer ve enfeksiyona bağlı değildir. KOAH nedenleri arasındadır.
Akut bronşit ve kronik bronşit belirtileri benzerdir. Akut bronşit, soğuk algınlığı sırasında veya sonrasında başlar ve birkaç hafta içinde geçer. Konik bronşit ise üst üste iki yıl en az üç ay sürer.
Çocuklarda bronşiolit; akciğerde bulunan en küçük hava yollarının virüse bağlı olarak iltihaplanmasıdır. 2 yaşından küçük çocuklarda bronşiolit görülme sıklığı daha fazladır. Bronşiolit nezle veya gripten sonra başlar. Hastanede yatıracak kadar nefes darlığına neden olabilir.
Bronşit Belirtileri Nedir?
Akut ve kronik bronşit aynı belirtilere sahip olabilir. Çünkü her iki hastalıkta bronş iltihabından kaynaklanır.
Akut bronşit ve kronik bronşitin ortak belirtileri:
- Kuru öksürük
- Balgamlı öksürük
- Sinüs tıkanıklığı
- Göğüste tıkanma
- Nefes darlığı
- Hırıltı
- Halsizlik
- Vücutta ağrı veya ürperme
- Öksürmekten kaynaklı göğüs ağrısı
Her iki hastalığın arasındaki farkı anlamanıza yardımcı olacak belirtiler aşağıda yer almaktadır.
Akut Bronşit Belirtileri
Akut bronşit, boğaz ağrısı, tıkalı veya akan burun, baş ağrısı, ateş ve halsizlik gibi solunum yolu enfeksiyonu semptomlarından bir hafta sonra ortaya çıkar.
Akut bronşitin belirtileri şu şekilde olabilir:
- Sürekli öksürme
- Boğaz ağrısı
- Burun akıntısı
- Düşük ateş
- Şeffaf balgam
- Mukusla karışık salyalı, ılık veya kalın mukus öksürme
- Nefes alınca hırıltı
- Göğüs kaslarında ağrı
Kronik Bronşit Belirtileri
Kronik bronşit, belirtileri aylar süren ve tekrarlayan uzun süreli bir hastalıktır. Kronik bronşitin ana nedenleri sigara içme, pasif içicilik, hava kirliliği ve çevresel kimyasallardır. Alerji ve solunum yolu enfeksiyonlarında da kronik bronşit olma ve mevcut durumun kötüleşmesi mümkündür. Eğer kronik bronşitseniz, tekrarlayan akciğer enfeksiyonu da geçirebilirsiniz.
Kronik bronşitin belirtileri şu şekilde olabilir:
- Sarı veya yeşil balgam
- Uzun süreli öksürme
- Mukuslu öksürme
- Kan öksürme
- Nefes alma zorluğu
- Sürekli boğaz temizleme isteği
- Ellerde, ayaklarda ve bacaklarda şişme
- Genellikle nefes alırken kötüleşen göğüs ağrısı
- Egzersiz yaparken kötüleşen ama dinlenme halinde de mevcut olan nefes tıkanıklığı
- Öksürük soğuk hava, nem ve duman veya sigara gibi durumlarla kötüleşebilir.
Çocuklarda ve Bebeklerde Bronşit Belirtileri
Çocuk astımı yada diğer adıyla alerjik bronşit; tekrarlayan öksürük, hırıltı, hışıltı, nefes almada zorluk, öksürük ile birlikte öğürme ve kusma gibi şikayetler ile kendini belli eder. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı ataklar gelişir. Bu atakların tekrarlayıcı nitelikte olması, bronş gevşetici ilaçlarla şikayetlerin düzelmesi, ancak bir süre sonra tekrar atak gelişmesi söz konusu olabilir. Enfeksiyonlar harici sigara dumanı, küf/rutubet, kimyasal kokular ve hava kirliliği ile hastalığın semptomları artabilir.
Bronşitin Sık Görülmeyen Belirtileri Bronşit genellikle balgamlı öksürükle tanınır. Bronşitin daha az bilinen bazı belirtileri şu şekildedir:
Ağız kokusu: Ağız kokusu akut bronşit hastalığı olan kişilerde ortaya çıkabilir. Kronik ağız kokusu ise kronik bronşiti işaret edebilir. Bu durum burun tıkanıklığı nedeniyle ağızdan nefes alarak bakterilerin dil ve mukus tabakasında birikmesi sonucu ortaya çıkabilir ve kokuya neden olabilir.
Kan öksürme: Akut ve kronik bronşitte devam eden öksürük travmaya neden olarak bronş veya boğazda kanama yapabilir. Bu da kanlı balgam çıkmasına neden olur.
Fiziksel dayanıklılığın azalması: Akut veya kronik bronşit olduğunuzda, fiziksel efordan sonra nefes darlığı yaşayabilir egzersiz yapma veya uzun mesafe yürümede zorlanabilirsiniz. Eğer akut bronşit olduysanız, hastalık geçtikten birkaç gün sonra kendinizi daha iyi hissedersiniz. Eğer kronik bronşit olduysanız, dayanıklılığı arttırmak için fizik tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.
Uyuma güçlüğü: Devam eden öksürük ve bronşlardaki tıkanıklık gece veya gündüz uykunuzu bölebilir ve dinlenmenizi güçleştirebilir.
Bronşit Neden Olur?
Akut bronşite ve kronik bronşite neden olan faktörler birbirinden farklıdır.
Akut bronşitin yaygın nedenleri; viral enfeksiyonlar, zayıf bağışıklık sistemi, mantar veya parazit enfeksiyonları, kimyasalların solunması ve çevresel faktörlerdir. Ayrıca hijyen kurallarının eksikliği de akut bronşite neden olur. Çünkü elleri yıkamamak, ellere hapşırmak veya öksürmek solunum yolu enfeksiyonu kapma riskini artırır.
Kronik bronşitin yaygın nedenleri; toksinlere uzun süre maruz kalmak veya solumak, sigara içmek, çevresel kirlenme, endüstriyel kimyasallarla temas etmek bronşları iltihaplandıran faktörlerdir. Fabrikalar, araç egzozu, atık madde veya diğer sistematik kaynaklara yakın yerde yaşamakta kronik bronşit nedenleri arasındadır.
Çocuklarda bronşit nedenleri; alerji, ev tozu, küf mantarları, genetik faktörler veya kedi, köpek gibi hayvan döküntüleri bronşlarda reaksiyona neden olur. Çocuklarda bronşit %90 oranında alerji kökenli olduğundan dolayı "alerjik bronşit" olarak da bilinen bu hastalık, hava yollarında aşırı hassasiyete ve daralmaya neden olur.
Bronşite neden olan diğer faktörler; kardiyovasküler hastalıklar ve kalp yetmezliği nefes darlığıyla ilişkilidir ve kronik bronşit ve hatta akut bronşitin semptomlarını kötüleştirebilir.
Bronşit Tanısı Nasıl Konur?
Akut veya kronik bronşit tanısı, tıbbi geçmiş ve fiziksel muayene ile başlar. Göğüs filmi veya göğüs BT taraması, doktorun akciğerleri görmesine izin verdiği için faydalı olabilecek tanı bilgisi sunabilir.
Göğüs hastalıklarının olup olmadığını belirlemek için kan testleri ve pulmoner fonksiyon testleri de yapılabilir. Bu ek testler farklı bir akciğer hastalığı, kalp yetmezliği veya kanser gibi semptomların neden olabileceği diğer hastalıkların elenmesi açısından faydalıdır.
Laboratuvar Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Bronşit tanısı için birkaç tanı testi uygulanabilir. Büyük ihtimalle bu testlerin hepsine ihtiyaç duymayacaksınız. Doktorunuz tanıyı kesinleştirmek için durumunuzu da göz önünde bulundurarak aşağıdaki testleri isteyebilir:
Balgam Kültürü: Balgamda solunum yolu enfeksiyonunu işaret eden bakterinin olup olmadığını onaylamak için yapılır. Eğer akut bronşit olduysanız, pozitif balgam kültürü yaşadığınız belirtilerin nedeninin enfeksiyon olduğunu gösterir. Eğer kronik bronşit olduysanız, akciğer enfeksiyonuna daha eğilimli olabilirsiniz. Bu da pozitif balgam kültürü çıkmasına neden olabilir.
Tam Kan Sayımı: Tam kan sayımı, doktorunuza vücudunuzdaki kan hücresi türü ve sayısı hakkında önemli bilgiler sağlayan bir testidir. Aynı zamanda vücutta enfeksiyonun olup olmadığını belirlemede doktora yardımcı olabilir. Test sonucu her iki tip hastalığı da gösterebilir.
Pulse Oksimetere: Parmağınıza yerleştirilen küçük elektronik bir cihazla yapılan testtir. Pulse oksimetre testi, kandaki oksijen konsantrasyonunu ölçebilen bir tarama testidir. Testin sonucunda anormal oksijen seviyeleri akciğer hastalığına işaret eder. Ancak normal sonuçlar bronşit seçeneğini ortadan kaldırmaz.
Pulmoner Fonksiyon Testi (PFT): Kronik bronşitin neden olduğu hava yolu tıkanması derecesini belirlemek için spirometre kullanılır. Eğer akut bronşitiniz varsa anormal PFT sonuçları çıkabilir. Ancak enfeksiyon geçtikten sonra test sonuçları normalde döner. Eğer kronik bronşitiniz varsa, PFT sonuçları anormal kalır.
Arter Kan Gazı: Kanın arterden alındığı bir laboratuvar testidir. Arter kan gazı testi, akciğerlerin ne kadar iyi oksijen sağladığını ve karbondioksiti vücuttan ne kadar uzaklaştırdığını gösterir.
Görüntüleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Görüntüleme çalışmaları bronşitin değerlendirilmesinde faydalıdır. Bu çalışmalar, doktorların akciğerlerdeki değişimleri görmesine izin verir. Doktor aynı zamanda akciğer, bronş ve diğer solunum yolu alanlarındaki değişimleri değerlendirebilir.
Göğüs Röntgeni: Akut veya kronik bronşit tanısı için kesin bir araç değildir. Ancak röntgen, bronş iltihabını göstererek hastalığın tanısını doğrulamaya yardımcı olur. Göğüs röntgeni aynı zamanda zatürre gibi akciğer enfeksiyonlarını doğrulamada da kullanılır.
Göğüs BT: Akciğerlerin görsel olarak değerlendirmesine izin verir. Test, bronşit tanısına yardımcı olabileceği gibi akciğer enfeksiyonu, pulmoner emboli veya akciğer kanseri gibi diğer hastalıkların olup olmadığını da değerlendirilir. Eğer kronik bronşit semptomlarınız varsa, doktorunuz göğüs BT testi isteyecektir.
Bronşit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Her iki tipi de temel olarak farklı şekillerde tedavi edilse de hastalık için kullanılan ortak tedavi yöntemleri bulunur. Bronşit tedavisini genel amacı; hava yollarındaki iltihabı azaltarak öksürük ve nefes darlığı gibi semptomları ortadan kaldırmaktır.
Akut bronşitin tedavisi; viral enfeksiyonlardan kaynaklandığı durumlarda dinlenmedir. Akut bronşitin nedeni bakteri enfeksiyonu olduğunda ise antibiyotikler kullanılabilir. Diğer yandan kronik bronşitte solunan veya ağızdan alınan ilaçlar ya da yaşam tarzı değişiklikleriyle bronş iltihabı azaltılır.
Eczanede satılan ilaçlar akut ve kronik bronşit semptomlarının bazılarını rahatlatmaya yardımcı olabilir. Bu ilaçlar akut bronşit olduysanız kısa dönemli kullanımda daha etkilidir. Ancak kronik bronşit olduysanız doktorunuz daha uzun süreli etkileri olan reçeteli ilaçlar yazabilir.
Bronşit Nasıl Geçer?
Bronşitte ilaç tedavisini desteklemek için aşağıdaki kurallara uymaya çalışın:
- Ellerinizi sık yıkayın veya el dezenfektanı kullanın.
- Günde en az 2 litre su için.
- Sigara ve alkol tüketimini bırakın.
- Dumanlı, tozlu, kirli, nemsiz veya havasız ortamlarda bulunmayın.
- Bulunduğunuz yerin nemli olmasını sağlayın.
- Bol bol dinlenin ve uyuyun.
Bronşite Ne İyi Gelir?
Bronşitin sebep olduğu semptomları azaltmak için ilaç tedavisi dışında alternatif yöntemler vardır. Bunlar:
- Tuzlu su gargarası balgamlı öksürüğe iyi gelir ve şiddetini azaltır.
- Okaliptüs yağı veya nane balgam söktürücü ve burun açıcıdır. Rahatlatma etkileri vardır. Buharı solunabilir.
- Bal, zencefil, zerdeçal, ıhlamur çiçeği ve meyan kökü bronşite karşı dirençli olmanızı sağlar.
- C vitamini içeren portakal, mandalina, elma, nar, kivi ve çilek gibi meyveleri beslenme düzeninize ekleyin.
Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Normal soğuk algınlığından daha ciddi belirtileriniz varsa veya nefes almakta zorlanıyorsanız doktora başvurmalısınız.
Ayrıca ellerde ve ayaklarda şişme olduysa, balgamda kan varsa, iyileşmeniz geciktiyse veya iyileşme gerçekleştikten sonra belirtiler hala devam ediyorsa tekrardan tıbbi yardım almanız gerekir. Bu işaretler dikkat etmeniz gereken önemli uyarılardır.
Tamamlayıcı Sağlık'tan Tavsiyeler..
Göğüs hastalıkları zaman zaman herkesin yaşadığı bir durumdur. Özellikle kış ve ilkbahar mevsiminde görülme sıklığı artar. Bronşitin tanısı, tedavisi ve semptomlarını azaltmak için doktor desteğine ihtiyaç duyarsınız.
Özellikle söz konusu çocuklarınız olduğunda hastalığı ile ilgili doğru teşhisi öğrenmek için daha sık hastaneye gitme ihtiyacı hissedersiniz. Çünkü belirtilerin başka sorunlardan kaynaklanmadığından emin olmak istersiniz.
Kış hastalıkları ile artan sağlık harcamalarının aile bütçenizi sarsmasına izin vermeyin. Kendiniz ve aileniz için tamamlayıcı sağlık sigortası yaptırarak masraflarınızı %100 güvence altına alabilirsiniz. Detaylı bilgiye “Aile Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Alırken Bilmeniz Gerekenler” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
0(216) 368 45 45 numaralı telefonu arayarak sağlık sigortası uzmanımızla konuşabilir veya tamamlayıcı sağlık sigortası teklifi de alabilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
