Vücudunuzu zarar görmekten en iyi şekilde korumak için, bağışıklık sisteminizin her bileşeninin tam olarak sağlıklı çalışması gerekir. Vücut sağlığını korumanın en iyi yolu ise bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinden geçer.
Bağışıklık Sistemi Nedir?
Vücudunuzu hastalıklara karşı korumak bağışıklık sisteminizin görevidir. Bu karmaşık sistem, cildinizdeki, kanınızdaki, kemik iliğinizdeki, dokularınızdaki ve organlarınızdaki hücrelerden oluşur; bunlar gerektiği gibi çalışırken vücudunuzu potansiyel olarak zararlı patojenlere (bakteri ve virüsler gibi) karşı korur ve bulaşıcı olmayan virüslerin neden olduğu hasarı sınırlar.
Doğal Bağışıklık Nedir?
Doğal bağışıklık, doğduğunuzda mevcut olan bağışıklık sistemidir. Vücudunuzun mikroplara karşı ilk savunma hattıdır. Deri ve mukoza zarları gibi fiziksel bariyerleri ve mikropları tanıyıp öldürebilen özel hücreler ve proteinleri içerir. Bu özel hücreler ve proteinlerin görevi mikrobu öldürmektir. Ancak mikrop öldüğünde, doğuştan gelen bağışıklık sistemi onu unutur. Mikropla ilgili herhangi bir bilgiyi vücudun geri kalanına iletmez. Bu bilgi olmadan vücut, kendisini bu mikropla savaşmaya hazırlayamaz.
Uyarlanabilir Bağışıklık Nedir?
Adaptif bağışıklık, vücuttaki mikropların ve diğer yabancı maddelerin bir başka adı olan antijenlerle karşılaşıp hatırladığında vücudunuzun oluşturduğu korumadır. Vücudunuz antijenleri tanıdığında, antijenlerle savaşmak için antikorlar üretir. Vücudunuzun antikor üretmesi yaklaşık 14 gün sürer. Daha da önemlisi, vücut bu savaşı ezberler, böylece aynı antijenle tekrar karşılaşırsa daha hızlı tanıyıp saldırabilir. Antikor üretimi, bağışıklığın geliştirilmesinin en önemli yollarından biridir.
İki tür uyarlanabilir bağışıklık vardır: Aktif ve pasif.
Aktif Bağışıklık: Vücut bir hastalık yoluyla bir antijene maruz kaldıktan veya aşı olduktan sonra, kişinin kendi bağışıklık sisteminde gelişen antikorlardır. Bu tür bir bağışıklık uzun süre devam eder.
Pasif Bağışıklık: Bir kişiye hastalığı önlemek veya vücut bir antijene maruz kaldıktan sonra hastalığı tedavi etmek için verilen antikorlardır. Pasif bağışıklık, doğumdan önce plasenta, doğumdan sonra anne sütü ile anneden çocuğa verilir. İmmün globulin gibi antikorlar içeren kan ürünleri yoluyla tıbbi olarak da verilebilir. Bu tür bir bağışıklık hızlı etki eder. Ancak etkisi birkaç hafta veya ay sürer.
Aşılar Bağışıklık Sistemiyle Nasıl Çalışır?
Aşılar, hastalığa karşı aktif bağışıklık sağlar. Aşılar sizi hasta etmez, ancak vücudunuzu kandırarak onun bir hastalığı olduğuna inanabilir, böylece hastalıkla savaşabilir. Aşı şu şekilde işler:
- Aşı yapılır. Belirli bir hastalığa karşı antijen içerir.
- Bağışıklık sistemi, aşıdaki antijenleri yabancı istilacılar olarak tanımlar.
- Bağışıklık sistemi daha sonra antijenleri etkisizleştirmek için antikorlar geliştirir.
- Bağışıklık sistemi, kişinin hastalığa maruz kalması durumunda gelecekte kullanılmak üzere bu antikorları depolar.
Hastalıkları önlemek ve sonunda yok etmek için aşılar yapılır. Nüfusun önemli bir kısmına aşı yapıldığında, aşı olanları olduğu kadar aşıyı alamayanları da korur. Bu kavrama "sürü bağışıklığı" denir. Nüfusun yüksek bir yüzdesi aşılandığında ve bir hastalığa karşı bağışık olduğunda, hastalanmazlar. Yani hastalığı başkalarına yayacak kimse yoktur. Bu sürü bağışıklığı, aşılanmamış nüfusu, aşı olan bulaşıcı hastalıklardan korur.
İmmün Sistem Nedir?
İmmun sistemi, insan vücudunu bakterilerden, virüslerden, mantarlardan ve toksinlerden yani dış istilacılardan korur. Birlikte çalışan farklı organ, hücre ve proteinlerden oluşur. İmmun sistemi güçlendirme sizi hastalıklardan korur ve sağlıklı bir yaşam sunar. İmmun sistem güçlendirici yollarını öğrenmek hayatınıza sağlık getirebilir.
Bağışıklık Düştüğünü Nasıl Anlarız?
Bağışıklık sisteminiz mikroplarla savaşarak sizi sağlıklı tutmaya çalışır. Gün için de karşılaştığınız ortamlardan alınabilecek bulaşıcı hastalıkların çoğu bağışıklık sisteminiz sayesinde engellenmektedir. Ancak bağışıklık sistemi düşerse birden çok hastalık, uzun süren hastalıklar ve biri bitmeden başka bir hasatlığın başlaması gibi durumlar görülebilir. Sık sık tekrarlayan ve sürekli hastalık hali bağışıklık sisteminizin güçlü olmadığını gösterir.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olursa Ne olur?
Bağışıklık sistemi zayıflığı, hastalıklardan ve enfeksiyonlardan kaynaklanan daha fazla komplikasyona ve çok daha yavaş geçen hastalıklara sebep olmaktadır. Zayıf bağışıklık sistemi olanlar, bir günde veya bir hafta içinde iyileşmek yerine, birkaç hafta veya aylarca süren rahatsızlıklar çekebilir.
Bağışıklık sisteminiz tamamen düşerse, hastalığa karşı herhangi bir doğal korumadan mahrum kalırsınız. Bu sizi fırsatçı enfeksiyonlara, yani normalde size zarar vermeyen şeylerden bile gelebilecek hastalıklara açık bırakır. Bunlar, diğer enfeksiyonların yanı sıra tekrarlayan zatürre, herpes simpleks ve tüberkülozu içerebilir. HIV'li olanlar gibi bağışıklığı zayıflamış kişilerde bu gruba girer. Bu durum, lenfoma gibi belirli kanser türlerini daha olası hale getirir.
Çocuklarda Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek
Çocukların bağışıklık sistemlerini güçlendirmenin en önemli yolu vitaminlerden geçmektedir. Çocuklarda sağlıklı beslenmeye ek olarak vitamin ve takviyeler vermenin virüslere karşı bağışıklığı artırmaya yardımcı olduğu bilinmektedir. Ayrıca, çocuklarınıza sağlıklı yiyecekler vermeye devam etmek, bol miktarda güneş ışığı almalarını ve egzersiz yapmalarını sağlamak kesinlikle önemlidir.
Yaşlılarda Bağışıklık Sistemini Güçlendirme
Bağışıklık sisteminizi doğrudan güçlendirmenin kesin bir yolu olmayabilir, ancak sağlıklı yaşam tarzı hastalıkla mücadele kapasitenizi dolaylı olarak destekleyebilir. İnsan vücudu birbirine bağlı birbiriyle ilişkili sistemler ağıdır. Bu nedenle, sağlığınızın bir yönünü güçlendirmek ve desteklemek, bağışıklığınızı ve onu destekleyen vücut sistemlerini güçlendirmek anlamına gelmektedir.
Yaşlandıkça ve bedenimiz değiştikçe iştahımızın azaldığını hissedebiliriz. Aynı zamanda, vücudumuzun tüm iç sistemlerimizi çalışır durumda tutmak için yeterli enerji alması da önemlidir. Yaşlılarda, vitaminler ve minerallerin doğru kombinasyonu güçlü bir bağışıklık sistemi için ilk şarttır. Vücudunuzu yapı taşlarını beslemek için her zaman bol miktarda meyve ve sebzenin yanı sıra yağsız proteinler, tam tahıllar ve bitki bazlı yağlar yemek en iyisidir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için beslenmenin yanı sıra, yeterli uyku ve egzersiz gibi dikkat edilmesi gereken diğer hususlarda bulunmaktadır. Aşağıda, bağışıklık sistemini güçlendirme yollarını ayrıntılı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirme Yolları
İşte bağışıklık güçlendirici 7 yol:
Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Gıdalar Yemek
Gıdalardan aldığınız besinler doğal bağışıklık güçlendiricilerdir. Özellikle meyveler, sebzeler, otlar ve baharatlar gibi bitkisel yiyecekler, bağışıklık sisteminizin düzgün çalışmasını sağlamak için doğal bağışıklık güçlendirici görevini görür. Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar ayrıca, çinko, folat, demir, selenyum, bakır ve A, C, E, B6 ve B12 vitaminleri, bağışıklık sisteminizin işini yapması için ihtiyaç duyduğu besinlerdir. Her biri, bağışıklık fonksiyonunu desteklemede benzersiz bir rol oynar.
Ayrıca, C vitamini eksikliğinin enfeksiyon olasılığını artırabileceği düşünülüyor. Vücudumuz bu temel, suda çözünen vitamini kendi başına üretmez, bu yüzden onu yiyeceklerden (turunçgiller, kivi ve birkaç turpgil sebzesi gibi) almamız gerekir.
Protein bağışıklık sağlığı için kritiktir. Aminoasitler, protein yardım yapı ve bağışıklık hücrelerini korumak ve bu makro besinin enfeksiyonlarla mücadele etmek için vücudun yeteneğini düşürebilir. İyi bağışıklık sağlığını destekleyen bir diyet söz konusu olduğunda, daha fazla bitki ve bitki bazlı yiyecekler dahil etmeye odaklanın. Öğünlerinize meyve ve sebzeler ekleyin veya bunları atıştırmalık olarak yiyin. Havuç, brokoli, ıspanak, kırmızı dolmalık biber, kayısı, turunçgiller (portakal, greyfurt, mandalina gibi) ve çilek harika A ve C vitamini kaynaklarıdır; baklagiller ve kuruyemişler ise protein, E vitamini ve çinko bakımından oldukça zengindir. Ayrıca, protein ve çinko kaynakları arasında deniz ürünleri, yağsız et ve kümes hayvanları da bulunur.
Vücut sağlığımızı korumak için bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak zorundayız. Hemen tamamlayıcı sağlık sigortası yaptırın; muayene, laboratuvar ve görüntüleme işlemlerine ait tüm masraflar sigorta şirketiniz tarafından %100 karşılansın.
Stresi Kontrol Altında Tutmak
Uzun süreli stres, steroid hormonu kortizolün kronik olarak yükselmesine yol açar. Vücut, kısa süreli stres nöbetleri sırasında kortizol gibi hormonlara güvenir. Kortizol, bağışıklık sisteminin stresli olay sona ermeden önce tepki vermesini gerçekten engelleyen yararlı bir etkiye sahiptir. Ancak kortizol seviyeleri sürekli yüksek olduğunda, esasen bağışıklık sisteminin harekete geçmesini ve vücudu virüsler ve bakteriler gibi mikropların potansiyel tehditlerine karşı korumak için görevini yapmasını engeller.
Birçok etkili stres azaltma tekniği vardır; anahtar sizin için neyin işe yaradığını bulmaktır. Meditasyon, günlük tutmak ve hoşunuza giden her türlü aktiviteyi yapmak stresi azaltır. Her gün en az bir stres azaltıcı aktivite yapmak kendinizi iyi hissettirir.
Kaliteli Uyku Uyumak
Uykudayken vücudunuz kendini tamir eder ve yenilenir, sağlıklı bir bağışıklık için yeterli uyku çok önemlidir. Daha spesifik olarak, uyku, vücudunuzun sitokinler (iltihapla savaşabilen veya iltihaplanmayı destekleyen bir protein türü), T hücreleri (bağışıklık tepkisini düzenleyen bir tür beyaz kan hücresi) ve interlökin 12 gibi önemli bağışıklık hücrelerini ürettiği ve dağıttığı bir zamandır.
Yeterince uyuyamadığınızda, bağışıklık sisteminiz bu önemli görevleri yerine getirmeyebilir, bu da vücudunuzu zararlı istilacılara karşı daha az savunmasını sağlar ve hasta olma olasılığınızı artırır. Sağlığı optimize etmek için tüm yetişkinlerin her gece en az yedi saat uyuması tavsiye ediliyor. Kaliteli bir uyku aldığınızdan emin olmak için iyi uyku hijyenine öncelik verin. Yatmadan en az iki ila üç saat önce elektronik aletleri kapatın ve şiddetli veya stresli kitaplardan veya konuşmalardan kaçının.
Düzenli Egzersiz Yapmak
Düzenli egzersiz, kronik hastalıkların (obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi) yanı sıra viral ve bakteriyel enfeksiyonlar geliştirme riskinizi azaltır.
Egzersiz aynı zamanda endorfin salınımını da artırır (ağrıyı azaltan ve zevk duygusu oluşturan bir grup hormon) ve stresi yönetmenin harika bir yoludur. Genel olarak daha aktif olan kişilerin hem akut hastalıkların hem de kronik hastalıkların daha düşük görülme eğiliminde olduğunu gösteren çok sayıda epidemiyolojik kanıt vardır. Egzersizin vücudu hücresel düzeyde nasıl etkilediğini inceleyen araştırmalar, fiziksel aktivite nöbetlerinin, hasarlı veya enfekte olmuş hücreleri aramak için vücudunuzdaki bağışıklık hücrelerini dağıtarak bağışıklık sisteminizi daha uyanık hale getirebileceğini göstermektedir.
Yetişkinler her hafta, en az 150 dakika (iki buçuk saat) orta yoğunlukta aerobik egzersiz (yürüyüş, koşu veya bisiklet gibi) veya 75 dakika (bir saat 15 dakika) yüksek yoğunluklu aerobik egzersiz (koşma gibi) yapmalıdır. Ayrıca, güneş ışığı bağışıklık sağlığında da önemli bir rol oynadığından egzersizi dışarıda yapmak çok daha faydalı olacaktır.
Alkol Tüketimini Azaltmak
Yüksek miktarda alkol içmek, bağışıklık fonksiyonunun azalması da dahil olmak üzere bir dizi olumsuz sağlık etkisiyle ilişkilidir. Yüksek miktarda alkol içtiğinizde, vücudunuzun normal bağışıklık sistemi, sisteminizi detoksifiye etmeye çalışmakla çok meşgul olduğu için yorgun düşer ve bağışıklık sistemi çökmesi gibi olumsuz durumlara yol açabilir.
Yüksek düzeyde alkol tüketimi vücudunuzun enfeksiyonla savaşma yeteneğini zayıflatabilir ve iyileşme sürenizi yavaşlatabilir. Sonuç olarak, yüksek miktarda alkol tüketen kişilerde zatürre, akut solunum sıkıntısı sendromu, alkolik karaciğer hastalığı ve bazı kanserler daha sık görülür.
Sigarayı Bırakmak
Alkol gibi sigara içmek de bağışıklık sağlığını etkileyebilir. Özellikle sigara dumanı tarafından salınan kimyasallar, T hücreleri ve B hücreleri gibi bağışıklık hücrelerinin büyümesine ve işlevine müdahale edebilir.
Sigara içmek aynı zamanda viral ve bakteriyel enfeksiyonları (özellikle akciğerlerdeki zatürre, grip ve tüberküloz gibi ), ameliyat sonrası enfeksiyonları ve romatoid artriti (bağışıklık sisteminin eklemlere saldırdığı bir immün sistem hastalığı) kötüleştirdiği bilinmektedir.
Kronik Hastalıkları Kontrol Altında Tutmak
Astım, kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik durumlar bağışıklık sistemini etkileyebilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Örneğin, Tip 2 diyabet hastaları kan şekerini düzgün bir şekilde yönetmediğinde, bu, vücudun savunma sistemini zayıflatan kronik, düşük dereceli bir enflamatuar oluşturabilir. Astımı olan kişiler gribe yakalanmaya daha yatkındırlar ve enfeksiyonun bir sonucu olarak genellikle daha kötü grip ve astım semptomları yaşarlar.
Bağışıklık Sistemi Düşüklüğü Tedavisi
Birincil immün yetmezlik tedavisi, enfeksiyonların önlenmesi ve tedavi edilmesini, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesini ve bağışıklık sorununun altında yatan nedeninin tedavi edilmesini içerir. Bazı durumlarda, birincil bağışıklık bozuklukları, otoimmün bozukluk veya kanser gibi tedavi edilmesi gereken ciddi bir hastalıkla bağlantılıdır.
Bağışıklık sistemi hastalıkları tedavisi: Enfeksiyonlar, antibiyotiklerle hızlı ve agresif tedavi gerektirir. Tedavi, genellikle reçete edilenden daha uzun bir antibiyotik kürü gerektirebilir. Cevap vermeyen enfeksiyonlar hastaneye yatış ve intravenöz antibiyotik gerektirebilir.
Semptomları tedavi etmek: Ağrı ve ateş için ilaçlar, sinüs tıkanıklığı için dekonjestanlar ve solunum yollarında ince mukus için balgam söktürücüler enfeksiyonların neden olduğu semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Enfeksiyonların önlenmesi: Bazı insanlar solunum yolu enfeksiyonlarında, akciğerlerde ve kulaklarda kalıcı hasarı önlemek için uzun süreli antibiyotiklere ihtiyaç duyar. Birincil immün yetmezliği olan çocuklar, oral çocuk felci ve kızamık-kabakulak-kızamıkçık gibi canlı virüsler içeren aşılara sahip olması gerekebilir.
Bağışıklık Sistemini Güçlendiren İlaçlar ve Tedavi
İmmünoglobulin Tedavisi
İmmünoglobulin, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla savaşması için gerekli olan antikor proteinlerinden oluşur. Ya damara enjekte edilebilir ya da deri altına yerleştirilebilir. Birkaç haftada bir tedavi gerekir ve haftada bir veya iki kez subkütan infüzyon gerekir.
İnterferon-gama Tedavisi
İnterferonlar, virüslerle savaşan ve bağışıklık sistemi hücrelerini uyaran doğal olarak oluşan maddelerdir. İnterferon-gama, uyluk veya kola enjeksiyon ile verilen bir maddedir ve haftada üç kez uyuglanır. Bir tür birincil immün yetmezlik olan kronik granülomatöz hastalığı tedavi etmek için kullanılır.
Büyüme, Gelişme Tedavisi
Bağışıklık yetersizliği, belirli beyaz kan hücrelerinin eksikliğinden kaynaklandığında, büyüme faktörü tedavisi, bağışıklığı güçlendiren beyaz kan hücrelerinin seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir.
Kök Hücre Nakli
Kök hücre nakli, hayatı tehdit eden çeşitli immün yetmezlik türleri için kalıcı bir tedavi sunar. Normal kök hücreler, immün yetmezliği olan kişiye aktarılır ve ona normal işleyen bir bağışıklık sistemi verilir. Kök hücreler kemik iliği yoluyla toplanabilir veya doğumda plasentadan alınabilir (kordon kanı bankası).
Kök hücre vericisi - genellikle bir ebeveyn veya başka bir yakın akraba - birincil immün yetmezliği olan kişininkilerle biyolojik olarak yakın bir şekilde eşleşen vücut dokularına sahip olmalıdır. İyi bir eşleşme olsa bile, kök hücre nakli her zaman işe yaramaz. Tedavi genellikle işleyen bağışıklık hücrelerinin nakilden önce kemoterapi veya radyasyon kullanılarak yok edilmesini gerektirir ve nakil alıcısını geçici olarak enfeksiyona karşı daha savunmasız bırakır.
Sağlıkla kalın.
