Hayatımızın en az bir döneminde rastladığımız, yaş gözetmeksizin karşımıza çıkan ve oldukça can sıkıcı hastalıklardan biri; bademcik şişmesi. Aslında basit bir ağrı ya da kaşıntı gibi görünen ancak günün sonunda ciddi boyutlara ulaşabilen bademcik şişmesi, mutlaka muayene ve tedavi edilmesi gereken bir sağlık sorunudur.
Kişide yutkunma zorluğu ve hatta kimi zaman nefes almada dahi zorluk yaşatabilen bu hastalık tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunları ile karşılaşmak olasıdır. Bu yazımızda bademcik şişmesi hakkında detaylı bilgiye yer vereceğiz ancak önce bademcik nedir kısaca bir göz atalım.
Bademcik Nedir?
Hepimizin yakından tanıdığı ve ağrıdığı zaman varlığını bir hayli belli eden bademcik, boğazın iki kenarında bulunan yumuşak dokulara verilen isimdir. Lenfosit üretiminden sorumludur aynı zamanda ağız yoluyla vücuda giren virüs ve bakteriler için bir kalkandır.
Vücuda girmek için hamle yapan virüs ve bakteriler, bademciklere tutunur ve onlarla savaşır. Bademcik için bir “bakteri savaşçısı” demek mümkündür; karşımıza çıkan virüslerle ilk olarak onlar mücadele eder.
Yapı olarak baktığımızda iki küçük salgı bezi şeklindedir. Her ne kadar kendi küçük olsa da vücudumuza sağladığı fayda sonsuzdur. Virüslerle savaşmak için antikor ve beyaz kan hücreleri üretirler bu sayede vücut büyük bir savunma kazanmış olur.
Bademcik Şişmesi Nedir?
Vücudumuzun gizli kahramanı olan bademcikler, zaman zaman şişebilir ve sancılı ağrılara yol açabilir. Her ne kadar çocukluk döneminde yaygın gibi görünse de aslında her yaşta karşımıza çıkabilir. Tıp dilinde bademcik hipertrofisi ya da tonsil hipertrofisi olarak bilinen bademcik şişmesi halk arasında “boğazların şişmesi” olarak ifade edilir.
Bademcik şişmesi temelde bir hastalık değil semptomdur. Bir enfeksiyona bağlı olarak gelişir ve virüs ya da bakteri kaynaklı olur. Boğaz enfeksiyonlarının ciddi bir oranının virüs kaynaklı olduğu bilinir. Bademcik şişmesinin temel nedenlerinden biri bademcik iltihabıdır. Bademcik şişmesinde, dokular kızarır ve şişer; daha ağır vakalarda ise sarı ve beyaz tonlarında bir iltihapla sarılı olur. Bademcik şişmesi yalnızca görsel anlamda bir değişiklik değildir; kişide oldukça sancılı ve ağrılı bir sürece neden olabilir.
Bademcik Şişmesi Belirtileri Nelerdir?
Yukarıda kısaca değindiğimiz üzere temel belirtiler kızarıklık ve iltihaptır. Ancak kişiden kişiye farklı semptomlar da gösterebilir. Genel olarak ele aldığımızda bademcik şişmesinin belirtilerinden birkaçını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Boğaz ağrısı ve boğazda oluşan hassasiyet
- Kırmızı renkli bademcikler
- Sarı ve beyaz tonlarında iltihap
- Yutkunma güçlüğü
- Boyun ağrısı
- İştah kaybı
- Boğaz ağrısına eşlik eden kulak ağrısı
- Ağızda acımsı bir tat ve ağız kokusu
- Yüksek ateş ve titreme
- Boynun yan tarafında ağrı
- Yorgunluk ve halsizlik hissi
Bademcik Şişmesi Neden Olur?
Bademcik şişmesinin tek bir nedeni yoktur pek çok neden boğazın şişmesine sebep niteliğindedir. Genel olarak bakıldığında temel sebeplerin virüs ve bakteri olduğunu söylemek mümkündür. Bademcik şişmesi nedenlerinden birkaçı:
- HSV-1: Herpes simpleks virüsü tip 1 olarak tanımlanan bu virüs, dudaklarda uçuğa sebep olur ve bademciklerin şişmesine yol açabilir.
- EBV: Epstein-Barr virüsü olarak tanımlanan bu virüs tükürük yoluyla geçer ve boğazda şişmeye yol açabilir.
- CMV: Herpes familyasına ait bir virüs olan CMV, vücuda farklı yollarla girebilir ve bademcik şişmesine neden olabilir. Özellikle bağışıklık sistemi düşük olanlarda daha sık görülebilir.
- Adenovirüsler: Klasik soğuk algınlığı, grip, boğaz ağrısı ve bronşit gibi sorunlara neden olan virüs tipidir.
- Grip Virüsü: İnfluenza olarak bilinen grip virüsü, bademcik şişmesinin en sık rastlanan temel sebeplerinden biridir.
- Kızamık Virüsü: Tükürük yoluyla bulaşan kızamık virüsü de boğaz ağrısına yol açan yaygın sebeplerden biridir.
- Alerjiler: Bazı durumlarda tetiklenen alerjiler de bademcik şişmesine yol açabilir. Boğaza sıkılan sprey formundaki ilaçlar ya da herhangi bir sebepten kaynaklanan alerjiler boğazda şişmeye yol açabilir ve tıpkı soğuk algınlığı gibi ağrıya yol açabilir.
Tek Taraflı Bademcik Şişmesi Neden Olur?
Boğazın arka kısmında konumlanan bademciklerden yalnızca biri iltihaplandığında tek taraflı boğaz ağrısı oluşur. Virüs ve bakterilerin neden olduğu bu tek taraflı boğaz ağrısına ateş, yutkunma zorluğu ya da hırıltılı nefes de eşlik edebilir.
Özellikle sağ bademcik şişmesi sıkça rastlanır. Bunun da temel nedeni virüs ve bakteri kaynaklı enfeksiyonların tek taraflı olarak iltihaba yol açmasıdır. Tek taraflı bademcik şişmesi kaç günde geçer sorusunun da yanıtını verelim. Genel olarak bademcik şişmesi 7-8 gün kadar sürer ancak doktor kontrolünde yapılan tedavilerle bu süre daha da aza indirilebilir.
Bademcik Şişmesi Dondurma İyi Gelir mi?
Bademcik şişmesinde öncelikli hedeflerden biri mevcut ödemi indirmektir. Bunun için ilaç ya da spreylerden destek alınabilir ancak özellikle çocuklara bu ilaçları içirmek pek kolay olmayabilir. İşte bu noktada bademcik şişmesi evde çözüm yöntemlerinden biri olan dondurma devreye girebilir.
Doktor aksini belirtmedikçe çocuklara dondurma ya da donmuş yiyecekler verilebilir ve bademcik için bu sayede soğuk kompresler uygulanabilir. Dondurma gibi donmuş yiyecekler ya da soğuk içecekler iltihap ve ağrıların azalmasını sağlayabilir ancak elbette tek tedavi yöntemi değildir. Hekimin önerdiği reçeteye ek olarak yine hekim onayı ile verilebilir demek daha doğru olacaktır.
Bebeklerde Bademcik Şişmesine Ne İyi Gelir?
Bademcik şişmesi hemen her yaş grubunun yaşadığı bir durumdur. Çocuklarda bademcik iltihabı da bebeklerde bademcik şişmesi de birtakım virüs ve bakterilerin sonucudur. Bebeklerde boğaz iltihabı nasıl geçer ya da bebeklerde bademcik şişmesine ne iyi gelir sorusunun en basit yanıtı doğru bir beslenme rutini ve dinlenmedir.
Yutulması kolay olan ve boğazından kolayca geçebilen püre ya da sıvı kıvamındaki yiyecekler verilebilir. Yanı sıra bol sıvı tüketimi de iyileşme sürecine ivme kazandırabilir. Bebeklerde boğaz enfeksiyonu nasıl geçer bitkisel yöntemler nelerdir sorusunun da yanıtını verelim.
Ilık suya karıştırılan balın, boğazdaki kuruluğu aldığı bilinir. Yanı sıra 1 çay kaşığı tuz 1 su bardağı ılık suya karıştırılarak gargara da yapılabilir. Tüm bunlar her ne kadar bitkisel çözümler olsa da bebeğinizde alerjik reaksiyona da yol açabilir. Bu nedenle bu tip bitkisel çözümleri uygulamadan önce mutlaka çocuk doktorunuza danışmanız ve kendisinden onay almanız gerekir.
Hamilelikte Bademcik Şişmesine Ne İyi Gelir?
Hamilelik dönemi her ne kadar pek çok heyecanı içinde barındırıyor olsa da birtakım hastalıkları da gündeme getirebilir. Hamilelikte boğaz ağrısı, hamilelikte boğaz enfeksiyonu ve gebelikte bademcik şişmesi sıkça görülen sağlık sorunlarındandır.
Hamilelikte boğaz ağrısına ne iyi gelir sorusunun pek çok yanıtı vardır. Özellikle ilaç kullanımının minimum olması ve ev tedavilerine ağırlık verilmesi önemlidir. Boğaz ağrısını giderme yollarından biri ılık tuzlu su ile gargara yapmaktır ancak konu hamilelik gibi riskli bir süreç olunca bu konuda ne yapılması gerektiğini doktora danışmak çok daha doğru bir hamle olacaktır.
Arama motorlarından karşımıza çıkan yöntemleri denemek bebek ve anne sağlığı için tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle boğaz iltihabı dahil “her” hastalık için mutlaka doktorunuza danışınız ve önerilerinden şaşmayınız.
Bademcik Şişmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Bademcik şişmesine müdahale etmek için önce şişkinliğin temel sebebine bakılır. Eğer bir virüs ya da bakteri kaynaklıysa hekim tarafından reçete edilen ilaçlarla kolaylıkla kontrol altına alınabilir. Yanı sıra pastil gibi ek takviyelerle de boğazın ağrıması hafifletilebilir.
Yukarıda da değindiğimiz üzere boğazdaki şişme alerjilerden de kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda hekim gerekli tetkikleri yapıp kişinin hastalık öyküsünü dinledikten sonra gereken reçeteyi yazacaktır. Bazı vakalarda alerji ilaçlarının kullanımı da söz konusu olabilir ancak bu durum tamamen hekimin onay ve görüşüne bağlı olarak değişecektir. Bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlarda hekim antibiyotik tedavisi de önerebilir, tedavi yöntemi kişiye özel olarak belirlenecektir.
Bademcik Şişmesine Ne İyi Gelir?
Bademcik şişmesi nasıl geçer, bademcik ağrısına ne iyi gelir ya da bademcik iltihabına ne iyi gelir soruları bu dertten muzdarip kişilerin en merak ettiği sorulardandır. Bademcik şişmesine en etkili çözümü hekim izah edecektir. Konu sağlık olunca hekimlerin söyledikleri daima esastır.
Ancak boğaz şişmesine evde çözüm arayanlar da bir o kadar fazladır. Bu bilgilerin olası alerjik reaksiyonlara yol açabileceğini ve “herkese” göre olmadığının altını çizelim ve bu şekilde paylaşalım.
Boğaz Ağrısına Tuzlu Su ile Gargara Yapmak
Tipik yöntemlerden biridir. Tuzlu ve ılık bir su ile gargara yapmak boğazın acısını ve ağrısını hafifletmeye faydalı olabilir. Yanı sıra iltihabı da azalabilir hatta enfeksiyonun tedavisine bile yardımcı olabilir.
Boğaz Ağrısına İyi Gelen Pastil
Boğaz ağrısına iyi gelen pek çok pastil türü vardır. İçlerinde antibiyotikli olan pastiller de mevcuttur ancak diğer ilaçlarla kullanımında sakınca oluşturabileceğinden doktor görüşü önemlidir. Yanı sıra meyan veya zencefil içeren pastiller de faydalı olabilir.
Boğaz Şişmesine Ballı Çay
Bal güçlü bir savaşçıdır ve her bakımdan bize destek olur. Balın içine katılan çaylar, boğaz ağrısını hafifletebilir ve sancıyı azaltabilir. Yanı sıra bademcik iltihabına neden olan enfeksiyonların tedavisinde de etkili olabilir. Rezene ya da zencefil çayı gibi çaylar, boğazın yumuşamasını sağlayabilir.
Boğaz Ağrısına Buz Kompresi
Kulağa ilginç geliyor olsa da boğazdaki ödemi azaltmak için buz kompresi yapılabilir. Dondurma ya da donmuş içecekler boğazdaki iltihabın ve ağrının azalmasına destek olabilir. Biraz riskli olduğunu kabul etmek gerekir ancak boğaz ağrısına evde tedavi yöntemlerinden biri olduğu için de paylaşmadan geçmedik.
Bademcik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bademcik Ameliyatı Nedir?
Bademcikler, bağışıklık sisteminin önemli elemanlarındandır. Bu nedenle doktorlar genellikle önce tedavi sonra ameliyat yoluna giderler. Direkt olarak ameliyata almak yerine önce tedavi için müdahale etmeyi tercih edebilirler.
Antibiyotikle geçmeyen bademcik iltihabına çare olarak genellikle ameliyat gündeme gelebilir. Diğer bir deyişle yapılan tedavilere, kullanılan ilaçlara ve ek takviyelere rağmen bademciklerdeki iltihap geçmiyorsa ya da sık sık tekrar ediyorsa cerrahi müdahale kaçınılmaz olacaktır.
Bademcik ameliyatı sonrasında herhangi bir komplikasyon gözlenmediği müddetçe genellikle hastanede yatışa gerek olmaz. Yaklaşık 1 saat süren bir operasyondur. İyileşme süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle 10 gün kadardır.
Bademcik Alınırsa Ne Olur?
Bademcik alınmasının zararı var mı sorusu sıkça karşımıza çıkan sorulardandır. Bademcikler bağışıklık sistemi için önemlidir ancak vücut için olmazsa olmaz bir doku da değildir.
Bademcik varlığı şiddetli ağrılara neden oluyorsa ve bu ağrılar kendini sık sık tekrarlıyorsa bademciklerin bir operasyonla alınması gerekebilir. Bademciklerin alınmasının vücutta hayati boyutta bir önemi olmayacaktır. Hekiminiz bademciğin alınması gerektiğini düşünüyorsa bu durum, sağlığınızla ilgili hayati bir karar olmayacaktır.
Bademcik Aldırınca Hasta Olunur mu?
En sık karşılaşılan sorulardan bir diğeri ile devam edelim. Bademciği olmayanın boğazı ağrır mı sorusu dikkat çeken sorulardandır. Bademcik, virüs ve bakterilere karşı güçlü bir silahtır ve alındığı zaman hastalıklara açık olma korkusu yaşanır.
Ancak uzmanlara göre bademcik alındıktan sonra, bu görev dil kökü ve geniz etine geçer. Diğer bir deyişle dil kökü ve geniz eti de tıpkı bademcik gibi kalkan görevi görebilir. Bademcik aldırınca vücudun savunmasız kalacağı ve hastalıklara açık hale geleceği görüşü gerçeği yansıtmaz; vücudun mutlaka bir yedeği vardır.
Bademcik Kaç Yaşına Kadar Alınır?
30 yaşında bademcik alınır mı, 50 yaşında bademcik ameliyatı olunur mu gibi sorulara sıkça rastlamak mümkün. Öncelikle şunu söylemek gerekir ki solunumu engelleyen geniz eti ve bademcikler yaş sınırı gözetmeksizin alınabilir.
Burada önemli olan hastanın sağlık öyküsüdür. Bademcik ameliyatına etki eden faktörler hastanın mevcut sağlık durumu olabilir. Bademcik ameliyatının uygun olup olmadığına karar verecek tek yetkili ilgili hekimdir.
Bademcik Alındıktan Sonra Ses Değişir mi?
Bademcik ve geniz eti ameliyatından sonra konuşmanın genizden gelmesi normal bir durumdur. Yaklaşık 3 hafta kadar bu ses değişimi görülebilir. Ameliyat sonrasında alınan bademciklerin boyutuna bağlı olarak ses tonunda kalıcı ancak hafif bir değişim de gözlemlenebilir. Bu durum kişiye bağlı olarak değişecektir.
Bademcik Ameliyatı Riskli midir?
Bademcik ameliyatı yaygın olan ameliyat türlerinden biridir. İçinde “ameliyat” geçen her hastalığın belli başlı riskleri elbette vardır ancak bademcik ameliyatı için bu risk oldukça düşüktür. Anesteziye ya da cerrahiye bağlı komplikasyonlar görülebilir ancak bunların görünme oranı da azdır.
Bademcik ameliyatı sonrası ciddi kanama görülebilir ancak bu durum için de 5/1000'lik bir orandan bahsedilebilir. Özetle bademcik ameliyatı ciddi komplikasyonları olan ve insan hayatını doğrudan tehdit eden bir operasyon değildir ancak elbette her ameliyat gibi kendi içinde barındırdığı birtakım risklerinin olması da kaçınılmazdır.
Bademcik Ameliyatını Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Karşılar mı?
Bademcik ameliyatı, tamamlayıcı sağlık sigortası kapsamında yer alır. Poliçe döneminde ortaya çıkan hastalıklara bağlı olarak gerçekleşen ameliyatlar, tetkikler, tahliller poliçede belirtilen limit ve oranlar dahilinde sigorta tarafından karşılanır.
Tamamlayıcı sağlık sigortası ayakta tedavi hizmetinin yanı sıra yatarak tedavi hizmeti de sağlar. Tamamlayıcı sağlık sigortasının kapsamını kaleme aldığımız yazımızı mutlaka okumanızı öneririz.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Bademcik ameliyatı sonrası nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda hekiminiz sizi bilgilendirecektir. Ancak genel olarak ele aldığımızda aşağıdaki konulara önem vermeniz gerekir.
- Bademcik Ameliyatı Sonrası Kanama: Bademcik ameliyatlarından sonra kanama görülebilir. Eğer bu kanamalara kanlı kusma da eşlik ediyorsa mutlaka doktorunuza bilgi verin.
- Bademcik Ameliyatı Sonrası Ağrı: Bademcik ameliyatı sonrasında ağrıların görülme oranı vardır. Yara kapanana kadar acı ve ağrı hissi normaldir. Bazı durumlarda ağrının şiddetine bağlı olarak güçlü ağrı kesici gereksinimi duyulabilir. Doktorunuzun reçete edeceği bir ilaç ağrınızı hafifletecektir.
- Bademcik Ameliyatı Sonrası Ateş: Bademcik ameliyatından sonra ateş görülebilir bu durum normaldir ancak aşırı yüksek olması ve düşmemesi elbette ciddi bir sorundur. Her halükarda doktora bilgi veriniz.
Bademcik ameliyatından sonra özellikle ilk hafta dikkat etmeniz gereken durumlar vardır. Bunlardan birkaçı:
- Sıcak ve asitli ürünlerden kaçının. Özellikle portakal ya da limon suyu ciddi sorun teşkil eder.
- Acılı ve baharatlı gıdaları tüketmekten uzak durun, boğazınızda yanmanın artmasına yol açabilir.
- Sert gıdaları bir süre yemeyin, boğazınızda yırtılmaya neden olabilir.
- Doktorunuzun reçete ettiği ilaçları aksatmadan alın, bu ilaçlar tedavi sürecini hızlandıracaktır ve ihmale gelmez.
- Doktorunuz aksini söylemedikçe bol su tüketmeye gayret edin.
- Bu süreçte çikolata ve çikolatalı ürünler yemekten kaçının.
- Boğazı zorlayacak şekilde yüksek ses ve uzun konuşmalardan kaçınmak gerekir.
Bademcik Şişmesinden Nasıl Kaçınılır?
Bademcik iltihabından korunmanın en etkili yollarından biri bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Unutmayın ki güçlü bağışıklık, hastalıklara karşı en önemli kalkanımızdır. Bademcik şişmesinden korunmak için bol sıvı tüketimine önem gösterebilirsiniz. Yanı sıra beslenmenize dikkat etmeli ve vitamin ve mineral bakımından zengin meyve / sebzelerden destek alabilirsiniz.
Hasta kişilerle temasta bulunmaktan mümkün olduğunca kaçınmayı söylememize gerek yok ancak bazı durumlarda istemeden de olsa aynı ortamda bulunabiliyoruz. Mikrop almamak için maske takabilir ve hijyen kurallarına dikkat edebilirsiniz.
Bulunduğunuz odayı sık sık havalandırmak ya da bir hava nemlendiricisi kullanmak da virüsün bulaşmasını önlemeden etkili olabilir. Özellikle klima filtrelerinin düzenli aralıklara temizlenmesi olası bakteriler karşı alacağınız tedbirlerdendir.
Önemli Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlıdır; herhangi bir tavsiye ya da tedavi önermez. Olası sağlık sorunlarını önlemek ve yanlış tedavilerden kaçınmak için en doğru bilgiyi mutlaka doktorunuzdan alınız.
