Son yıllarda giderek artan, doğurganlığı olumsuz etkilemekle kalmayıp psikolojiye de dokunan bir hastalık; polikistik over sendromu. PKOS olarak da bilinen bu kadın hastalığının tam nedeni bilinmiyor ancak altında yatan sebeplerin olduğu bir aşikâr.
Kadın sağlığını olumsuz etkileyen ve beraberinde yol açtığı sağlık sorunlarıyla oldukça ciddi izlenmesi gereken bir hastalık olan polikistik over sendromuna ait tüm detayları yazımızda paylaşacağız. Öncelikle hastalığı yakından bir tanıyalım ve ardından herkesin merak ettiği doğurganlık – PKOS ilişkisine yakından bir göz atalım.
Polikistik Over Sendromu Nedir?
Polikistik over sendromu yumurtalıklarda biriken küçük ve iyi huylu kistlerle karakterize olan bir kadın hastalığıdır. Yumurtalıklarda çok sayıda kist bulunur ve çoğu hasta bu kistleri adet döneminde vücudundan atar.
Adet düzensizliği başta olmak üzere kilo artışı, sivilcelenme, tüylenme, saç dökülmesi gibi pek çok durumla kendini belli eder. Yumurtalıklarda oluşan kistler nedeniyle yumurtlama düzeni bozulur ve çocuk sahibi olamama durumu gündeme gelir. Elbette tedavi ile durum tamamen kısırlığa dönmeden çözüme kavuşur.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Polikistik over sendromuna sahip kadınların yaşadığı tipik belirtiler vardır. Diğer bir deyişle polikistik over sendromu sinsi bir hastalık değildir aksine varlığını birtakım işaretlerle fazlasıyla belli eder. Bunlardan birkaçı:
- Kilo artışı
- Adet düzensizliği
- Çocuk sahibi olmada zorluk
- Tüylenme
- Saç dökülmesi
- Özellikle yüz ve sırt bölgesinde beliren sivilceler
- Adet döngüsü arasında zaman zaman görülen kanamalar
- Göğüslerde büyüme ya da tam tersi küçülme
- Aynı şekilde göğüs bölgesinde aşırı hassasiyet
- Cilt lekeleri ve ciltte hassasiyet
- Ses tonunda kalınlaşma
- Cildin renk dokusunun kararması
- İltihap
- Zaman zaman görülen şiddetli baş ağrısı
- Kısırlık
- Depresyon
Depresyon Nedir? başlıklı yazımızı okumak için tıklayınız.
Polikistik Over Sendromu Neden Olur?
Polikistik over sendromunun nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte elbette altta yatan şüpheli durumların varlığından söz etmek de mümkündür. Genel olarak ele alındığında genetik faktörlerin öne çıktığı gözlenir. Aile üyelerinden birinin Polikistik over sendromuna sahip olması, bir diğer nesilde kendini gösterebilir.
Yanı sıra obezite de polikistik over sendromunun tetikleyicilerindendir. Fazla kilo ve buna bağlı oluşan hastalıklar polikistik over sendromuna zemin hazırlar. Yumurtlama düzeninin bozulmasıyla da yumurtalıklarda kist oluşumu gözlemlenebilir ve bu da bir polikistik over sendromu zeminidir.
Zararlı kimyasal maddelere maruz kalmanın bile bir polikistik over sendromu sebebi olabileceğini biliyor muydunuz? Bazı tarım ilaçları, BPA, DBP gibi birtakım kimyasallar vücudun hormon üretim sürecini sekteye uğratır ve bu da polikistik over sendromuna yol açar.
Polikistik Over ile Polikistik Over Sendromu Arasındaki Fark
Polikistik over ile polikistik over sendromu arasındaki fark çok kolay bir şekilde izah edilir. Polikistik over, kişinin adet görememesi ya da uzun aralıklarla adet görmesi gibi düzensizliklerle kendini belli eden bir durumdur.
Polikistik over sendromunda ise kanda “androjen” adı verilen bir hormonun artışı gözlemlenir. Bu artışa bağlı olarak ciltte sivilcelenme, yağlanma, lekelenme, cilt dokusunun kararması gibi etkiler fark edilir. Yanı sıra saç dökülmesi ve vücudun özellikle yüz bölgesinde tüylenme de belirir.
Tüm bu etkiler androjen hormonundaki artışa bağlı olarak şekillenir. Kısaca polikistik over adet görememe ile ilişkilendirilirken, polikistik over sendromu androjen hormonunun etkisiyle farklı belirtilerle kendini belli eden bir kadın hastalığı olarak literatürde yerini alır.
Polikistik Over Nasıl Tespit Edilir?
Yukarıda da kısaca bahsettiğimiz üzere polikistik over sendromu sinsi bir hastalık değildir ve kendini birtakım belirtilerle fazlasıyla belli eder. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından yapılan ultrasın görüntülemesi ve kan tetkikleriyle PKOS teşhisi kolayca konabilir.
Belirtilere eşlik eden hastanın öyküsü dinlenir ve ardından bulgular saptanarak polikistik over tanısı konur. Yaklaşık her 10 kadından 1'inde görülen yaygın bir hastalık olduğu için ek tetkiklere gerek kalmadan birkaç tahlil ve görüntüleme ile teşhis edilir.
Polikistik over sendromu adetin 3.günü yapılan testlerle tespit edilir. Polikistik over sendromu için istenen testler hormon ve tam kan sayımı testleridir. Kandaki androjen hormonunun seviyesinin ölçümü için FSH ve LH hormonlarının seviyesi tespit edilir. Yanı sıra ultrason görüntülemesiyle de yumurtalıklardaki kistler kolayca gözlemlenebilir.
Polikistik Over Sendromu Tedavisi
Öncelikle şunu söylemek gerekir ki polikistik over sendromu tedavi edilebilen bir kadın hastalığıdır. Bir kere PKOS yaşayan bir kadın ömür boyu bu hastalıkla mücadele edecek anlamına gelmez. Doğru bir tedavi ile hastalığı yok etmek mümkündür.
Polikistik over sendromu tedavisi için farklı yöntemler izlenir. Öncelikle hastanın öyküsü dinlenir ve mevcut olan sağlık sorunlarının PKOS'a etkisi tespit edilir. PKOS tedavisi, kişiden kişiye bağlı olarak değişir. Genellikle doğum kontrol haplarından destek alınır ya da adet düzenleyici ilaçlarla adet döngüsünün düzene oturması hedeflenir.
Yapılan ilaç tedavisi, vücuttaki hormon dengesini sağlamayı amaçlar ancak beraberinde bir polikistik over sendromu diyeti ve fiziksel aktiviteyle de tedavi desteklenmelidir. Bazı vakalarda yumurtlama fonksiyonunu tekrar düzene sokabilmek adına laparoskopik yöntemlerle cerrahi uygulamaları da söz konusu olabilir ancak dediğimiz gibi bu durum hastaya bağlı olarak değişecektir.
Şunu da belirtmeden geçmeyelim. Doğum kontrol haplar ya da yumurtlamayı etkileyen ilaçları kullanırken çok dikkatli olmak gerekir. Kulaktan dolma bilgilerle ilaç kullanmamalı ve mutlaka hekim gözetiminde tedavinin gerçekleşmesi önemlidir. Yumurta arttırıcı ilaç kullanımının yumurtalık (over) kanseri riskini arttırdığı da unutulmamalıdır. Bu nedenle alacağınız her ilacın dozunu ve kullanım süresini mutlaka doktorunuza danışınız.
Polikistik Over Hastası Hamile Kalabilir mi?
Polikistik over sendromu hamile kalmayı etkiler mi ya da polikistik over sendromuyla hamile kalınır mı gibi onlarca soru merak konusudur. Öncelikle şunu söylemek gerekir ki PKOS'tan kaynaklanan hamile kalmada güçlük, etkili bir tedavi ile kolayca çözüme ulaşır. Her ne kadar kısırlığa neden olabilecek kadar ciddi bir kadın hastalığı olsa da PKOS olan kadınların anne olma hakları tamamen yok olmaz.
Burada ilk ve belkide tek dikkat edilmesi gereken şey tedaviyi geciktirmemektir. PKOS teşhisi konan kadınlar mutlaka hekim gözetiminde tedavi görmeli ve hastalığın ilerlemesi durdurulmalıdır. İlerleyen ve tedavi edilmeyen PKOS'un kısırlığa sebep olduğunu söylemek mümkündür. Ancak tedavi ile bu sorun ortadan kalkar.
Kısaca polikistik over sendromu olan kadınlar hamile kalabilir ve bebeğini sağlıkla dünyaya getirebilir; önemli olan “geç kalmadan” tedavinin etkili bir şekilde yapılmasıdır.
Pcos Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Polikistik Over Genetik mi?
Pcos hastalığının genetik faktörlere dayandığını söylemek mümkündür. Ailesinde Pko hastalığı olan bireylerin polikistik over kisti ile karşılaşması muhtemeldir. Ailesinde polikistik over hastası bulunan kişinin düzenli doktor kontrolüne gitmesi önemlidir. Bu sayede olası sağlık sorunlarına karşı önceden önlem alınmış olunur.
Polikistik Over Nasıl Geçer?
Polikistik over sendromu yaşayanların en çok merak ettiği sorulardan biri PCO'nun nasıl geçeceğidir. Polikistik over sendromu tedavisi ile hastalığın ciddi boyuta ulaşmasını önlemek mümkündür. Bunun için kişiye özel bir tedavi protokolü uygulanır. Ağırlıklı olarak ilaç tedavisi ile ilerlenir ancak burada esas ve öncelikli olarak baz alınan detay kilodur. Kişinin fazla kilosu varsa kilo vermesini destekleyen bir beslenme programı düzenlenir.
Kilo ile PKO arasında bir iletişim vardır ve fazla kilo, polikistik over sendromuna hiç iyi gelmez. Düzenli ilaç kullanımı, kilo verme ve sağlıklı yaşam tarzını benimseme ile bu hastalık kontrol altında tutulabilir. Polikistik over tedavisi mutlaka hekim gözetiminde yapılmalıdır ve “evde çözüm” adı altındaki önerilere kulak asılmamalıdır. Unutmayın ki bu ve bunun gibi hastalıkların tek çözüm yolu hekim gözetimidir.
Polikistik Over Sonradan Oluşur mu?
Polikistik over sendromu “dış etkenlere karşı gelişen” bir sağlık sorunu değildir. Kız çocuk, henüz anne karnındayken anneden gelen genetik kodlama ile bu hastalığa meyilli olabilir.
Yanlış beslenme, aşırı kilo, hareketsiz yaşam gibi etkenlerin de devreye girmesiyle hastalık gün yüzüne çıkar.
Polikistik Over Karın Şişliği Yapar mı?
Polikistik over belirtilerinden biri de karın şişliği olabilir. Göbek ve bel bölgelerinde kilo artışı gözlemlenebilir ve karında şişkinlik oluşabilir. Elbette her hasta için aynı durum geçerli değildir ancak polikistik over belirtilerine baktığımızda şişkinlik hissini yaşandığını söylemek mümkündür.
Polikistik Over Mide Bulantısı Yapar mı?
Polikistik yumurtalıktan mustarip olan kişilerde zaman zaman mide bulantıları görülebilir. Bu noktada herkes için değil genelleme şeklinde konuşmak daha doğru olacaktır zira herkesin PCO deneyimi farklı olacaktır.
Genel olarak ele alındığında bazı hastalarda mide bulantısının eşlik ettiği görülebilir. Özellikle PKO için kullanılan ilaçların yan etkisi olarak mide bulantısı yaşanabilir. Vücut, ilaca alıştıktan sonra durum düzelecektir.
Polikistik Over Ağrı Yapar mı?
İleri derecede polikistik over sendromu vakalarında kimi zaman ağrı görülebilir. Bunun temel nedenlerinden biri yumurtalıkların büyümesi ve bu büyümenin kasık bölgesine baskı yapması olabilir. Her PKO ağrı yapmayabilir ancak büyüyen yumurtalıkların kasık bölgesine ağrı yapması da gözlemlenebilir.
Polikistik Over Muayenesi Nasıl Yapılır?
PKO muayenesi için öncelikli olarak hastanın sağlık öyküsü dinlenir. Ardından genellikle hormon ve tam kan sayımı testleri ile tetkikler devam eder. Kandaki FSH ve LH adlı hormonların seviyesi PCO tanısına ışık tutar.
Hekimin görüşlerine bağlı olarak ultrason muayenesi de yapılabilir. Kişinin tercihine ve hekimin önerisine bağlı olarak yumurtalıklara ultrason aracılığı ile bakılır ve tüm bulgular birleştirilerek kişiye tanı konur.
Polikistik Over'e Ne İyi Gelir?
Polikistik overe iyi gelen en etkili şey yalnızca hekim kontrolüdür. Evde çözüm adı altında bazı öneriler internet sayfalarında dolaşırken, en doğru bilgi akışını daima hekiminizden almanız önemlidir. Polikistik, kişiye özel olarak karakterize olan bir hastalıktır dolayısı ile her vakanın gereksinimi farklıdır. Örneğin bir PCO hastası normal kilodadır ancak diğerinin fazla kilosu vardır. Bu noktada beslenme modelleri de farklı olacaktır. Bu nedenle teşhis ve tedavi için yalnızca ilgili hekimi dinlemenizde yarar olacaktır.
Polikistik Over Ne Kadar Sürer?
Bu sorununun yanıtını kişinin mevcut sağlık durumu belli edecektir. Bazı polikistik over hastaları yıllarca bu hastalıktan mustarip olabilir. Bu durum adet döngüsüne, kişinin mevcut hastalıklarına ya da polikistik derecesine bağlı olarak değişebilir.
Bazı vücutlar kistik yapıya müsaittir; kistler her regl döneminde atılsa bile vücut yeniden üretebilir. Bu vakalarda tedavinin çok daha uzun sürmesi kaçınılmazdır.
Önemli Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlıdır; herhangi bir tavsiye ya da tedavi önermez. Olası sağlık sorunlarını önlemek ve yanlış tedavilerden kaçınmak için en doğru bilgiyi mutlaka doktorunuzdan alınız.
