Gebelik Şekeri Nedir?
Gestasyonel diyabet veya hamilelik diyabeti; gebelik döneminde başlayan ve doğumdan sonra etkisini kaybeden glukoz tolerans bozukluğudur. Anne adayının vücudu, fazla kilo alımı ve hormonların da etkisiyle insülin direnci gösterir. Bu dirence karşı pankreas yeteri kadar insülin üretemez hale gelir ve kan şekeri yükselir.
Gestasyonel diyabet hamilelik döneminde en sık karşılaşılan komplikasyondur. Hem annenin hem de bebeğin sağlığı için risk oluşturur. Ancak diyabet olan hamile kadınlar kontrol altında tutularak komplikasyonlar en aza indirilebilir ve hatta engellenebilir.
Hamilelik diyabeti; yakın takip, egzersiz, gerekli durumlarda insülin tedavisi, beslenme ve hamilelik şekeri diyeti ile kontrol altına alınabilecek bir durumdur. Eğer kontrol altına alınmazsa erken doğum, preeklampsi veya diğer komplikasyonlara neden olabilir.
Hamilelikte Şeker Neden Olur?
Gebelik döneminde anne adayının vücudu enerjiye yani şekere daha çok ihtiyaç duyar. Şeker, insülin adı verilen bir hormon yardımıyla kandan hücrelere geçer. Şeker hücrelere girdiği zaman enerjiye dönüştürülür ya da depolanır. Eğer vücut yeterli miktarda insülin üretemezse veya insülini iyi bir şekilde kullanamazsa, şeker hücrelere geçmekte zorlanır ve kanda kalır. Bu durumda kan şekeri yükselir ve hamilelik diyabeti veya hamilelikte şeker ortaya çıkar.
Hamilelikte diyabet, son 3 aylık dönemde ortaya çıkar ve hamileliğin sona ermesiyle birlikte annenin kan şekeri normal seviyelere geri döner.
Gebelik Şekeri Belirtileri Nelerdir?
Gebelik döneminde anne adayının vücudunda birçok değişim meydana geldiğinden çoğu zaman gebelik şekeri belirtileri anlaşılmaz. Çünkü hamilelikte ortaya çıkan belirtiler ile gebelik şekeri belirtileri birbirine çok benzer. Gebelik şekeri belirtileri şu şekildedir:
- Sık idrara çıkmak
- Aşırı iştahlı veya aşırı iştahsız olmak
- Sürekli su içme isteği
- Halsizlik, yorgunluk
- Sık sık uyumak
Yukarıda bahsettiğimiz belirtilerin sebebinin gebelik şekeri kaynaklı olup olmadığını şeker taraması yaptırarak anlayabilirsiniz.
Gebelik Diyabeti Anne ve Bebeğe Zarar Verir mi?
Diyabet takibi yapılmayan hamile kadınlar ve bebek olumsuz yönde etkilenir. Çünkü annenin vücudu insülini kullanamadığı için şeker seviyesi yükselir ve doğrudan bebeğinde kan şekerini yükseltir. Bu durumda bebeğin pankreası, kan şekerini düşürmek için daha çok çalışır.
Hamilelik Diyabeti Bebeği Etkiler mi?
Bebeğin diyabet olma ve aşırı kilolu olma riski ile birlikte aşağıdaki komplikasyonlarda görülebilir:
Makrozomi: Annenin kanındaki fazla şekerin bebeğe geçmesinden dolayı bebek aşırı büyür. Genellikle 4.5 kg üzerinde doğan bebekler için kullanılan makrozomi iri bebek anlamına gelmektedir. Bu bebeklerde birçok sağlık problemi görülebilir.
Doğum Komplikasyonları: Bebek büyük olduğu için doğum kanalında omzun yerinden çıkması, kafa kanaması veya düşük oksijen seviyeleri gibi doğum yaralanmaları meydana gelebilir. Doğum sırasında forseps veya vakum kullanmak gerekebilir ve sezaryen ihtimali daha yüksektir.
Hipoglisemi (Düşük Kan Şekeri): Bebek anne karnında maruz kaldığı yüksek şekeri işlemek için yüksek seviyelerde insülin üretebilir. Doğumdan sonra anneden bebeğe geçen şeker kesilir ancak bebek fazla insülin üretmeye devam edebilir. Bebekte devam eden fazla insülin üretme durumu kan şekerini düşürerek hipoglisemiye neden olabilir.
Solunum Güçlüğü: Bebek doğmadan önce akciğerler gelişerek sürfaktan adı verilen bir madde üretir. Sürfaktan akciğerdeki keseleri kaplar ve bebek nefes alınca keseklerin şişmesini sağlar. Annenin diyabet olması sürfaktan üretimini azalttığından bebek normal zamanında doğsa bile solunum güçlüğü yaşayabilir.
Beslenme Sorunları: Annenin diyabet olmasına bağlı olarak erken doğum gerçekleşebilir. Erken doğum da bebekte düşük kan şekerine ve nefes alma zorluğuna neden olabilir. Bu durumda bebek beslenme sorunları ile karşı karşıya kalabilir.
Polisitemi: Bazı durumlarda annenin diyabet olmasından dolayı bebek yüksek kırmızı kan hücresi seviyesiyle doğabilir. Bu durum kanın koyulaşmasına bağlı olarak sarılık ve nefes alma sorunlarına neden olabilir.
Plasentanın Yetersiz Olması: Plasenta sorunu, anne adayının gebelikten önce diyabet olmasından kaynaklı oluşur. Plasenta sorunu bebeğe yeteri kadar oksijen ve besin aktarılamamasına neden olur. Bu durumda bebek anne karnında iyi gelişemez ve normal ölçülerden küçük doğabilir.
Sarılık: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla bilirubin ortaya çıkar. Kandaki bilirubin seviyesi yükselirse ciltte ve gözlerde sarılık görülebilir. Annesi diyabet olan bir bebeğin vücudundan fazla olan bilrubini atması diğer bebeklere göre daha uzun sürebilir.
Hamilelik Diyabeti Anne Adayını Nasıl Etkiler?
Diyabet ve gebelik, kan şekerinin artmasına ve anne adayında bazı komplikasyonların gelişmesine neden olur:
- Yüksek tansiyon ve preeklempsi gibi riskli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur.
- Erken doğum riskini artırır.
- Diyabete bağlı olarak bebek normalden iri olabilir ve sezaryen olma olasılığını arıtır.
- Sonraki hamileliklerde diyabeti olma riski artar.
- Hamilelik diyabeti doğumdan sonra tip 2 diyabete dönüşebilir.
Hamilelik Diyabeti Kimlerde Sık Görülür?
Hamilelik diyabeti tüm kadınlarda gebeliğin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilir. Ancak aşağıdaki nedenler hamilelikte şeker hastalığı yaşama riskinizi artırır:
- Aşırı kilolu olmak
- 25 yaşın üstünde olmak
- Önceki hamileliklerde hamilelik diyabeti geçirmek
- Polikistik over sendromu (PCOS)
- Çoklu hamilelik (birden fazla bebek)
- Ailede diyabet geçmişinin olması
Gebelik Diyabeti Nasıl Teşhis Edilir?
Hamilelere Şeker Yüklemesi Hangi Haftalarda Yapılır?
Gebelikte şeker yüklemesi hamileliğin 24. Haftasından sonra yapılır. Tıbbi geçmiş, fiziksel muayene, glikoz kan şekeri testi ve glikoz yükleme testi sonucu ele alınarak diyabetin var olup olmadığı tespit edilir.
Gebelik boyunca sizden istenecek tahlil ve görüntüleme işlemlerine ait masraflar doğum sigortası kapsamından %100 karşılanır. Hemen doğum sigortası teklifi alın, güvencesiz kalmayın!
Hamilelikte Şeker Yüklemesi Nasıl Yapılır?
Gebelikte şeker yüklemesi iki farklı şekilde yapılır. Eğer 50 gr. glikoz yükleme testinin sonucunda değerler istenen sınırların dışındaysa oral glikoz tolerans testi yapılır.
Oral Glikoz Tolerans Testi Oral glikoz tolerans testi veya hamilelikte şeker testi, tüm hamile kadınlar için rutin bir testtir. Belirleyici olmadığı için takip testleri gerekebilir.
Ne zaman yapılır? Genellikle hamileliğin 24.-28. haftaları arasında doktorunuz bu testi sizden ister. Ancak risk faktörünüz yüksek ise 24. haftadan öncede yapılabilir.
Gebelikte şeker yüklemesi aç karnına mı yapılır? Aç veya tok karna anne adayına 50 gram glikozlu bir içecek içirilir. Bir saat bekledikten sonra kan alınır ve kan şekeri ölçülür. İçtiğiniz içecek mide bulantısı yapabilir.
Sonuçlar ne anlama gelir? Şekerli içeceği içtikten bir saat sonra kan şekeri 140 mg/dL veya daha yüksekse hamilelik diyabeti şüphesi oluşur ve doktorunuz sizden tekrar test yaptırmanızı isteyebilir. Ancak kan şekeri 120 mg/dL veya daha azsa hamilelik diyabeti yoktur.
Üç Saatlik Glikoz Tolerans Testi Bu test hamilelik diyabetini onaylar veya şüpheyi tamamen ortadan kaldırır.
Ne zaman yapılır? Bu test bir saatlik glikoz tolerans testinde anormal değerler çıkarsa yapılır.
Nasıl Yapılır? Anne adayından 10-14 saatlik açlıktan sonra kan alınır ve sonra 100 gram glikoz içirilir. Şeker yüklemesi yapıldıktan bir saat sonra ilk kan alınır. Peşinden ikinci ve üçüncü saatlerde tekrar kan alınır.
Sonuçlar ne anlama gelir?
İki veya daha fazla anormal değer, hamilelik diyabeti olduğunu gösterir.
- Açlık kan şekeri: 95 mg/dL veya üstü
- Bir saat sonra kan şekeri: 180 mg/dL veya üstü
- İki saat sonra kan şekeri: 155 mg/dL veya üstü
- Üç saat sonra kan şekeri: 140 mg/dL veya üstü
Hamilelikte Şeker Yüklemesi Yaptırmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Uzun süre aç kalmanız gerektiği için hamilelerde şeker yüklemesi sabah yapılmalıdır.
- Gebelikte şeker yükleme testi yapıldıktan sonra baş dönmesi, kusma veya bayılma olabilir. Yanınızda mutlaka biri olmalıdır.
- Eğer 3 saatlik glukoz tolerans testi yaptıracaksanız oyalanmak için yanınızda dergi veya kitap getirin.
Gebelik Şekeri Nasıl Tedavi Edilir?
Hamilelik diyabeti tedavisi, teşhis edildikten hemen sonra başlar. Amaç kan şekeri seviyesini düşük tutarak bebeğin sağlıklı doğması için ideal koşulları yaratmaktır. Hamilelikte şekeri yüksek çıkanlar için tedavi genellikle şunları içerir:
- Beslenme uzmanı ile kan şekerini normal seviyelerde tutmak için sağlıklı besinler diyete eklenir ve öğün planlaması yapılır.
- Kan şekerini evde ölçmek önemlidir. Doktorunuz kan şekerinin nasıl ölçüldüğünü size gösterecektir.
- Hamilelik şekeri diyeti ve egzersiz ile kan şekeriniz kontrol edilemiyorsa ilaç kullanmanız gerekebilir. İlacın ağızdan mı yoksa enjeksiyonla mı verileceğine doktorunuz karar verecektir.
Gebelik rutin kontrollerinizi aksatmadan gidin. Doktorunuzun tavsiyelerine ve talimatlarına mutlaka uyun.
Gebelik Diyabeti Doğumdan Sonra Geçer mi?
Hamilelik şekeri yüksek çıkanlar için doğumdan 6 hafta sonra kan şekeri seviyesi normale döner diyebiliriz. Ancak hamilelikte şekeri yüksek çıkanlar, gelecekte tip 2 diyabet olma riski taşımaktadır. Hamilelik şekeri diyeti ve düzenli egzersizle vücut sağlığının korunması riski azaltmaya yardımcı olur.
Hamilelik Diyabeti Olanlar Bebek Doğduktan Sonra Ne Yapmalı?
- Hamilelikte edindiğiniz sağlıklı yaşam tarzı alışkanlığınızı koruyarak tip 2 diyabet olma riskinizi azaltabilirsiniz. Egzersiz yapmaya ve sağlıklı beslenmeye devam edin. Bu şekilde devam ederseniz kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutabilirsiniz.
- Doğumdan sonra kan şekeriniz yüksek olsa bile emzirin. Emzirmek hem sizin hem de bebeğinizin sağlığı için önemlidir. Emzirerek kilo verebilir ve tip 2 diyabet riskini azaltabilirsiniz.
- Hamilelik diyabetinin geçtiğinden emin olmak için doktora gidin. Eğer kan şekeri seviyeniz hala yüksek ise tip 2 diyabet teşhisi alabilirsiniz.
Hamilelik diyabeti hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
