Her deprem sonrası yaşanan can ve mal kayıplarının en önemli nedenlerinden biri, kişinin deprem sırasında ne yapması gerektiği konusundaki bilgi eksikliğidir. Ülkemiz deprem kuşağında yer alıyor; yakın geçmişimizde onlarca kayıplarımız var. Ancak her seferinde yaşanan panik ve korkuyla mevcut olan kayıplar ne yazık ki ikiye katlanıyor ve günün sonunda oluşan tablo her defasında yürek sızlatıyor.
Deprem anında yaşanan panikle beraber yapılan pek çok hata hayati boyuta varabiliyor. Bu nedenle sizler için deprem sırasında ve sonrasında nelere dikkat etmemiz gerektiğini anlatan bir yazı kaleme aldık.
Evde deprem anında yapılması gerekenler nelerdir?
Depreme nerede yakalanacağımız meçhul zira bu felaketin bizi ne zaman vuracağını bilmiyoruz. Eğer depreme evde, ailenizle yakalandıysanız dikkat etmeniz gerekenleri birkaç başlıkta bir araya getirdik.
- Duvara sabitlenmemiş ve devrilme riski taşıyan her şeyden kaçının; dolap, raf, pencere ve benzeri gibi.
- Hayat üçgeni hayat kurtarır! Yakın zamanda ülkece tatbikini yaptığımız “ÇÖK, KAPAN, TUTUN” hareketini yapın; güvenli bir yere diz üstü çökün, baş bölgenizi koruyacak şekilde kapanın ve sabit bir yere tutunun.
- Aile bireylerinizle farklı odalarda depreme yakalandıysanız, deprem geçene kadar üzerinize düşecek eşyalara karşı kendinizi koruyun ve ailenizi de bu konuda sakin bir şekilde tembihleyin. Özellikle cam, pencere ve aydınlatma tesisatlarından uzak durun.
- O anki panikle kesinlikle balkona çıkmayın ya da binadan dışarı çıkmak için merdivenleri kullanmayın. Balkon ya da merdiven gibi yapılar depremde ilk hasar görecek yapılardandır.
- Aynı şekilde binayı terk etmek için asansör de kullanmayın.
- Elektriklerin kesilme olasılığı yüksektir, etrafı görebilmek için asla kibrit ya da çakmak yakmayın. Ortalığa sızan bir gaz, felaketi büyütebilir.
- Sarsıntı bittikten sonra evdeki tüm vanaları kapatın ve olası bir kaçağa karşı önlem olarak evdeki tüm elektrik aksamı devre dışı bırakın.
Gece uyurken deprem olursa ne yapmalıyız?
Yukarıda da sözünü ettiğimiz üzere depremin yeri ve zamanı ne yazık ki yok, bu nedenle her zaman alarm halinde olmalı ve yetkililerin uyarılarını can kulağıyla dinlemeliyiz.
Depreme ailenizle birlikte gece yakalandıysanız elbette içgüdü olarak önce aile bireylerinizin yanına gitmek ve onları korumak isteyeceksiniz. Ancak onları korumak adına yapacağınız en önemli adım, uzaktan da olsa onlara neler yapılması gerektiğini söylemek olacaktır.
- Eğer depreme yatağınızda yakalandıysanız, kalkmayın ve bir yastık ya da yorgan ile başınızı koruma altına alın. Evin içindeki diğer aile bireylerine de aynı şekilde davranmaları konusunda telkinde bulunun.
- Eğer yatağınızın altında sığabileceğiniz kadar boşluk varsa, yatağın altına girin; bu hamle, sizi darbelerden koruyacaktır. Odanın içinde masa varsa masanın altına girebilir ve yukarıda değindiğimiz ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketini yapın.
- Odanızdaki dolaplar, şiddetli bir deprem sırasında üzerinize devrilebilir bu nedenle ilk iş büyük mobilyalardan kendinizi uzak tutun.
- Kapının açılmasına engel teşkil eden eşyaları kapının önünden kaldırın.
Evimi depremden nasıl korurum?
Deprem bir doğal afettir ve her canlıyı tehdit ettiği gibi eşyayı, malı, mülkü de risk altına sokar. Evimizi depremden korumanın bir yolu yok belki ancak sonrasında oluşacak maddi hasarlarımızı karşılamanın bir yolu var; zorunlu deprem sigortası (DASK)
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) ile mülkünüzü; deprem, yangın, patlama, tsunami ve heyelan kaynaklı hasarlardan, poliçenizde belirtilen limitler dahilinde maddi olarak koruyabilmeniz mümkün olur. Yanı sıra, maddi deprem hasarını zorunlu deprem sigortanız ile minimuma indirebilirsiniz.
Zorunlu deprem sigortası hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için linke tıklayabilirsiniz.
Deprem anında en güvenli yer neresi?
Deprem anında kendinizi güvence altına alabileceğiniz en etkili yer masa altı, sandık ve benzeri gibi eşyaların yanında konuşlanmaktır. Özellikle deprem anında sabitlenmemiş dolap, raf ve pencereler büyük bir tehdit unsurudur. Bu nedenle deprem sırasında kendinizi koruma altına alabileceğiniz bir eşyanın yanına çömelin. Özellikle baş, boyun ve ensenizi darbelere karşı korumanız önemlidir çünkü bunlar, hayati tehlike arz eden bölgelerimizdendir.
Deprem anında kapı eşiğinde oturmak doğru mu?
Deprem sırasında ne yapılması gerektiği konusunda oldukça bilgi kirliliği mevcut. Örneğin deprem anında kapı eşiğinde oturmanın doğru mu yoksa yanlış mı olduğu bir muamma. Deprem sırasında kapı eşiklerinde durulmaması gerektiği söyleniyor. Yanı sıra balkon, merdiven boşluğu ve asansörlerden de uzak durulması önemli bir detay.
Deprem anında araç kullanıyorsanız ne yapmalısınız?
- Depreme aracınızda yakalandıysanız ve bu sırada trafikte seyir halindeyseniz bulunduğunuz yolu kapatmadan aracınızı sağ tarafa çekin ve orada durun. Kontak anahtarını yerinde bırakın ve pencerelerinizi kapatarak aracın içinde kendinizi muhafaza edin. Deprem bittikten sonra ivedi olarak açık bir alana park edin.
- Özellikle ağaç yakınlarından ya da enerji hatlarından uzak durun. Yanı sıra yol kenarlarındaki direklerden de uzak durmanızda yarar var.
- Depreme bir tünelde yakalandıysanız aracı durdurup aşağı inin. Kendinizi muhafaza edebileceğiniz bir yere konumlayıp ÇÖK-KAPAT-TUTUN hareketini yapın ve sarsıntı dinene kadar bu şekilde bekleyin.
Deprem anında açık alandaysanız ne yapmalısınız?
Depreme açık alanda yakalandıysanız hasarlı binalardan ve enerji hatlarından uzak durun. Kendinizi sağlama aldıktan sonra deprem dinince mahallenizdeki acil toplanma alanına gidin. Oraya ulaşana kadar hasarlı binaların yakınında yürümekten kaçının.
Deprem anında toplu taşımadaysanız ne yapmalısınız?
Depreme metro, tren, otobüs ve benzeri gibi toplu taşıma araçlarında yakalandıysanız gerekmedikçe metro ve trenden inmeyin çünkü elektrik akımına kapılabilir ya da diğer hattan gelen metro ya da trenle kaza yaşayabilirsiniz.
Sarsıntı bitene kadar bulunduğunuz toplu taşıma alanında bir yere sıkıca tutunun. Bu bir koltuk ya da tutunma askısı olabilir önemli olan bir yere sıkıca tutunmanız. Metro ya da tren personeli yardıma gelinceye kadar aracı terk etmeyiniz ve personellerin uyarılarını dikkate alınız.
Deprem anında neler yapılmamalıdır?
- Deprem anında yapılmaması gerekenlerin başında balkonlardan ve pencerelerden atlanmaması gelir. Depremin can acıtan tablosunu daha da kötüye bürüyen durumlardan biri o anki panikle ve çaresizlik hissiyle balkondan atlamaktır.
- Depreme ailenizle birlikte, aynı evde yakalandıysanız yapılması gerekenlerden kısaca bahsettik üst satırlarımızda, peki ya ailenizden uzaktaysanız? Elbette ilk iş sevdiklerinizi aramak isteyeceksiniz. İşin duygusal boyutu oldukça anlaşılır olsa da pratikte bu durum birtakım zararlara yol açabilir. Telefonları acil durum ve yangınları bildirmek dışında kullanmamak gerekir ki ekiplerin olay yerine müdahalesinde aksaklık yaşanmasın.
- Eğer depreme açık alanda yakalandıysanız enerji hatlarından, ağaçlardan ve diğer binalardan uzak durun çünkü ana depremin ardından meydana gelen artçılar da ciddi boyutta olabilir. Fay hattındaki dalgalanmalar, toprak kaymasını tetikleyebilir bu nedenle yamaç ya da tepe gibi yüksek yerlerde bulunmamanızda yarar olacaktır.
- Binalardan her an moloz, taş ya da cam düşebilir bu yüzden binalardan uzak durun ve kendinizi güvenli bir ortama konumlayın. Dünyada pek çok örneğine rastladığımız tsunami'ye karşı dikkatli olmakta yarar var; özellikle kıyı şeritlerinde olan depremlerin tsunami felaketini doğurabildiği gözlemlenmiştir. Bu nedenle depremden sonra deniz kıyılarından uzak durmakta yarar olacaktır.
