Besin alerjisi, normal bir gıdanın proteinlerine karşı vücudunun bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesine bağlı ortaya çıkan belirtilerdir. Besinlerin doğal antijenlerinin neden olduğu reaksiyonların yanı sıra, antioksidan, tatlandırıcı, renklendirici, kıvam verici ya da koruyucu olarak besinlere eklenen katkı maddelerine bağlı gelişen reaksiyonlara da sık rastlanmaktadır. Bugün besin endüstrisinde kullanılmakta olan 3 bin civarında katkı maddesi bulunmaktadır. Katkı maddelerinin neden olduğu reaksiyonların nedeni çoğu kez açık değildir ve sıklıkla da immünolojik mekanizmalarla açıklanamamaktadır.
Çocuklar İçin Tamamlayıcı Sağlık Sigortası sayfamızı da inceleyebilirsiniz.
Besin alerjisi genellikle 1-2 yaşından önce görülmektedir ve 3 yaş altında görülme sıklığı %6 iken yetişkinlerde bu sıklık %1-2 civarındadır. Her besinin alerjik reaksiyonlara neden olması mümkün olmakla birlikte tüm alerjik besin reaksiyonlarının % 90'ından 8 temel besin sorumludur. Bunlar süt, yumurta, yerfıstığı, soya, buğday, ağaç fıstıkları (ceviz, badem, Antep fıstığı, vs), balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır.
Aile Tamamlayıcı Sağlık Sigortası hakkında detaylı bilgi için linke tıklayınız.
Besin Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
Besin alerjilerinin belirtileri alerjen alındıktan sonraki ilk dakikalarda ya da 1-2 saat sonra ortaya çıkabilir veya 72 saate kadar gecikebilir. Anaflaksi dediğimiz ani reaksiyonlar solunumu bozarak hayatı tehdit edebilir. Bunun haricinde besin alerjileri deride döküntü oluşması ve solunum yollarında farklı seslerin duyulması ile kendini gösterebilir. Alerjenle karşılaşan mide ve bağırsak sisteminde kusma, ishal veya kabızlık şeklinde belirtilerle ortaya çıkabilir.
Özellikle küçük çocuklarda görülen bazı belirtiler akla ilk olarak besin alerjisini getirir. Aslında üzerinde hassasiyetle durmamız gereken konulardan bir tanesi de çocuklarımız ve bebeklerimiz üzerinde meydana gelen değişikliklerdir. “Besin alerjisi nasıl anlaşılır?” sorusu da aslında bu noktada aklımıza gelmelidir.
Besin Alerjisi Teşhisi Nasıl Konulur?
Besin alerjilerinde tanı oldukça deneyim gerektiren bir süreçtir. Dikkatli yürütülmeyen işlemlerin sonucunda yanlış tanı konulması ile hastalara gereksiz diyet uygulaması ya da hayatlarının riske edilmesi söz konusu olabilir.
Besin alerjilerinin tanısında iyi bir hasta-doktor işbirliği gereklidir. Öykü tanı için en önemli basamaktır.
- Tüketilen besinin içeriği ve miktarı,
- Belirtilerin ortaya çıkış ve düzelme zamanı,
- Daha önceden ve daha sonra benzer reaksiyonların olup olmadığı
- Belirtilerin özellikleri (Fotoğraflamak tanımı kolaylaştırabilir!) iyi bilinmelidir.
Bazı hastalardan şikayetlerinden sorumlu besin/besinlerin bulunabilmesi için besin günlüğü tutmaları istenebilir. Tükettiği besinlerin ayrıntılı bir şekilde besin günlüğüne kaydedilmesi tanısal sürece yardımcı olabilir.
Öykü ile oluşan ön görüye göre sorumlu besinin bulunması için deri prik testleri yapılır. Ancak burada hastanın klinik belirtilerine göre çok dikkatli olunmalıdır. Çünkü yaşamı tehdit eden ağır anafilaktik reaksiyonlar bu işlem sırasında gelişebilir. Bu nedenle deri testleri deneyimli ve gerektiğinde acil müdahalenin yapılabileceği kliniklerde yapılmalıdır.
Özel Sağlık Sigortası hakkında detaylı bilgi için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Çocuklarda Alerjiye En Sık Yol Açan Besin Grupları
Protein alerjisi varsa süt ve süt ürünlerine dikkat edin.
İnek sütüne bağlı protein alerjisi çocuklarda çok sık görülmektedir. Pastörize edilmiş süt ürünleri de alerjinin şiddetini artırmaktadır. İnek sütü alerjisi olan çocuklarda koyun ve keçi sütü gibi hayvansal gıdalar ise çapraz reaksiyonu başlatabilir. Bu nedenle rutin olarak tüketimi önerilmemektedir. Yine yumurta da protein alerjisine yol açan bir besindir. Yumurta akı, sarısından daha alerjik etkiye sahiptir. Ancak yapılan araştırmalarda yumurta alerjisi olan çocukların % 70'inin, içinde yumurta bulunan, fırınlanmış keki ve ekmeği sorunsuz olarak tükettiği belirlenmiştir. Yani yüksek ısıda alerjen madde etkisini kaybetmektedir.
İnek sütü alerjisi olan çocuklar aşağıdaki besinler ve besin içeriklerinden kaçınmalıdırlar:
- Sütün her formu: taze, çiğ, pastörize, süt tozu, süt kaymağı, her çeşit bebek maması (anti-alerjik mamalar dışında), diğer hayvanların sütleri (keçi dahil)
- Tereyağı, margarin, kaymak, hayvansal yağlar.
- Yoğurt, puding, krema, sütlü tatlılar.
- Peynir, krem peynir, lor, peynir altı suyu (whey)
- Kazein, kazeinat (ticari gıdalar)
- Lactalbumin, lactalbumin fosfat, lactoglobulin, laktuloz (ticari gıdalar)
- Kefir, ekşi krema, kesilmiş süt.
Yumurta alerjisi olan çocuklar aşağıdaki besinler ve besin içeriklerinden kaçınmalıdır:
- Yumurta ve yumurta ile yapılan yiyecekler
- Albumin (ticari gıda)
- Lizozim (ticari)
- Mayonez
- Bebe bisküvisi
Ayrıca, bazı makarnalar, pastalar, şekerler, çikolatalar, ticari gıdalara eklenen lesitin ve lezzet vericiler de yumurta proteini içerebilir.
Buğday ürünleri alerjisi yaşam boyu devam edebilir.
Buğdaya bağlı besin alerjileri, farklı tiplerde kendini gösterir. İçeriğindeki protein yapılarına göre çölyak hastalığına ya da temas sonucu ortaya çıkan 'fırıncı astımı-kontak dermatite' neden olabilir. Buğday, arpa ve yulaf benzeri tahıllarla da çapraz reaksiyon gösterebilir. Özellikle fıstık alerjisi 4 yaşın üzerindeki çocuklarda sık görülür. Bu alerji hayat boyu devam etmektedir. Soya da bu grupta alerjik besinlerden biridir. Yüksek protein içeriği nedeniyle gıda endüstrisinde çok sık kullanılan bir besindir. İşlenmiş pek çok üründe bulunabilen soyanın çok az miktarı bile alerjik reaksiyonu tetikleyebilir.
Balığa uygulanan işlem alerji şiddetini artırır.
Balık, çocuk ve erişkinde alerjiye neden olabilen bir besindir. Balık alerjisi, fıstık alerjisinde olduğu gibi ömür boyu devam eder. Balığa uygulanan tuzlama, kurutma ve ısıtma gibi işlemler alerji şiddetini artırır. Balık ve kabuklu deniz ürünleri arasında çapraz reaksiyon gelişmez. Diğer deniz ürünlerinden yengeç, kerevit, karides, salyangoz, midye, istiridye ve kalamar da çocuklarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Besin Alerjisi Düzelir mi?
Besin alerjisinin düzelip düzelmeyeceği hangi besine bağlı alerji olduğu, kaç çeşit gıdaya alerji olduğu, kaç yaşında teşhis konulduğu, teşhis konulduğunda besin alerjisinin şiddeti, astım ve alerjik nezlenin birlikte olup olmadığına göre değişmektedir. Süt yumurta, soya ve buğdaya alerji düzelme şansı yüksekken fıstık, balık ve deniz ürünlerine gelişen alerjinin düzelme şansı düşüktür.
Ebeveynlere Tavsiyeler
Eğer çocğunuz herhangi bir besine karşı reaksiyon gösteriyorsa; yani cildinde değişmeler, nefes darlığı, kusma, şiddetli ishal ya da sizi şüphelendirecek herhangi bir değişiklik oluyorsa, hemen çocuk doktorunuzdan yardım almalısınız. Eğer doktorunuz besin alerjisi tanısı koyduysa, artık söz konusu besine karşı daha dikkatli olmalısınız. Alışveriş yaparken besin etiketlerini okumalı, eğer içerisinde bilmediğiniz bir birleşen varsa bunu üretici firmaya sormalısınız. Ayrıca bu besine karşı hassas davranmaları için diğer aile fertlerini, varsa bakıcı ya da öğretmenini de bilgilendirmelisiniz. Bazı bireyler besin alerjisinin ciddi sonuçları olabileceğini bilemeyebilir ve küçük bir parçanın zararsız olacağına inanabilirler. Çocuğunuzu da alerji konusunda eğitmelisiniz ki, yalnız kaldığı zaman bu konuda sorumlu davranabilsin. Bunun için alerjenlerden uzak bir beslenme planı hazırlayacak bir diyetisyenden de yardım alabilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
